No panorama político de Araba, Bizkaia e Gipuzkoa, a sombra das eleccións parlamentarias que se celebrarán ao ano seguinte é cada vez maior. Nestas votacións, a diferenza do que ocorre nos últimos tempos, pódese prever a competencia, ou mellor dito, o PNV enfróntase a un poderoso rival, EH Bildu.

A coalición independentista en 2012, hai once anos, quixo expor aos jeltzales o electoralismo cara a cara. O contexto e as tendencias de cada partido foron entón moi diferentes (Bildu viña de gañar a deputación en Gipuzkoa e de tocar o teito con Amaiur nas eleccións españolas), pero o PNV gañou con folgura esas eleccións autonómicas. En xeral, a partir de entón, coa entrada de Podemos, os nacionalistas mantiveron a súa posición de hexemonía no poder institucional, tanto no Parlamento de Vitoria como noutras moitas institucións vascas, xunto co Partido Socialista na maioría dos casos.

Pero tras os resultados das eleccións españolas que se celebraron en maio, eu creo que se poden dar indicios de cambio nas percepcións sobre a situación política da CAV, e sobre todo no que se refire ás perspectivas do PNV. Os nacionalistas, desde hai tempo, non se mostraron vencedores ante a sociedade. Nas próximas votacións autonómicas a competencia entre ambos os partidos será importante, a CAPV achegaríase aínda máis cara a un sistema bilateral, con moitos matices. Tamén haberá que ter en conta o peso e o papel do PSE nesta fronte, que variará en función dos ventos de Madrid.

Nesta suposta rivalidade entre o PNV e EH Bildu parece que se van a destacar os asuntos sociais: por unha banda, porque a inquietude sobre estes aspectos (a situación de Osakidetza e dos traballadores públicos, por exemplo) é significativa, como demostran as enquisas ou mobilizacións, e por outro, se temos en conta os sectores aos que cada partido quere estender (a maior disputa entre partidos non parece ser para atraer o voto abertzale). Por tanto, a cuestión nacional, nesta confrontación, probablemente non será prioritaria se non está relacionada con cuestións concretas (como a Lei de Educación).

Paradoxalmente, a competencia entre os nacionalistas vascos e a coalición soberanista está a producirse coa crecente centralidade da política española en Hego Euskal Herria. Na axenda dos medios de comunicación, pero tamén en parte na actuación dos propios partidos nacionalistas, a política madrileña ocupa un lugar importante. Neste sentido, aínda que xa nos afixemos, realmente é novidade competir entre PNV e EH Bildu no escenario madrileño desde o punto de vista político de Hego Euskal Herria.

Nun país sen un Estado propio como o noso, primar o debate, fixar e reproducir o seu marco é fundamental. De acordo coa dirección que vai adoptar a situación da política de Madrid, e a medida que se vaian achegando as eleccións do Parlamento de Vitoria, é probable que o foco se vaia achegando cara a Euskal Herria, polo menos nos tres países occidentais. Creo que neste camiño, xunto coa actuación política vinculada aos partidos, hai que subliñar tamén a actuación dunha política máis transinstitucional, porque a contribución do debate e a loita a nivel do País Vasco, alimentando o marco nacional vasco, é fundamental. A forza dos movementos sociais vai ser fundamental neste camiño, e está por ver como van influír na competencia que comentamos.