Durante a transición, Navarra é Euskadi ata que rompemos a garganta, sempre miramos de forma indirecta, pero con especial atención ao que ocorre na “Comunidade”, como dicimos en ocasións, en “Vascongadas”, mesmo en “País Vasco”, coma se esa forma de denominar cubrise o fracaso histórico do noso proxecto nacional ou a espera eternica, si prefíreno.

No seu momento, as nosas gargantas agradecerían que nos preguntaron que eramos ou que queriamos ser, aínda que o tamaño do noso erro era só para poder medir en números. Hoxe en día, estas aritméticas non nos preocupan tanto, porque a fluctuación dun número ou porcentaxe non vai modificar substancialmente a nosa habitual indefensión metafísica. Porque, que somos nós? Os navarros, claro, pero Navarra é un buraco sen saída ao mar –é unha forma de dicilo–, e non nos basta, porque os vascos, por fin, son cada vez menos euskaldunes, porque a garantía de que sexan euskaldunes é é cada vez menos, e si non pregunte aos de ETB e aos demais, por suposto, non aos de Euskadi. Vascos? Para moitos dificilmente, para eles Euskal Herria é sinónimo de Euskadi. Os desexos de Euskadi, igual? Pero quen quere que unha carencia ou un baleiro defínao?

Ademais somos malos navarros. Facemos amigos máis facilmente que en Mutriku ou Apatamonasterion Fustiñana. Porque, onde está Fustiñana? Tampouco creriamos que exista Fustiñana si non se celebrasen eleccións cada catro anos. En poucas ocasións, cruzar o río Aragón cara ao sur resúltanos máis duro que atravesar o propio Mississipi, mentres que queremos o hayedo que baixa de Lizarrusti como o noso…

Ese desarraigamento e a difuminación da nosa personalidade, por tanto, ponnos á vista de Euskadi, e vivimos coma se o que alí sucede case ocorrese en nós, non só con nostalxia, senón porque si Osakidetza pecha os centros de saúde –digamos–, cada un pode empezar a facer parios sobre o seguinte paso que dará Osasunbidea.

Por tanto, non é de estrañar que o caso Bidegi seguise interesado. A traxectoria xudicial do caso é coñecida, mesmo reaccións. & '97; Perdoa que nos diga &' 97; & '97; Miúda expectativa, irmás vascongadas! Dicir que no ascensor óuvese o cheiro dun pedazo silencioso queda curto. O sobresemento ordenado polo xuíz está por encima da consideración da xente como parvo. Iso é devorar á xente, da cabeza cara abaixo.

Enfin. Responderanme aleatoriamente que polo Oeste o sentimento é recíproco, pero a pesar de que me tocou a condena de levar unha navarrería sen mar, chistorrizada e arrastrando un afrus, non quero ser desa Euskadi.