Nesta obra abstracta destacan cadros de gran formato nos que aparecen elementos repetidos, como círculos concéntricos, óvalos e espirales. En canto aos temas, predominan os aspectos metafísicos: o cosmos no seu conxunto, o nacemento do mundo e as dualidades (materia e espírito; feminino e masculino). As formas circulares e espirales simbolizan a evolución humana, mentres que a cor amarela e o azul simbolizan ao home e á muller. Os símbolos son accesos a outras dimensións.
Hilma, que sempre vestía as súas pinturas de negro, pintaba baixo as ordes das grandes entidades do mundo. Para iso, traballaba como medium en programas de espiritismo xunto a outras mulleres artistas. Nestas reunións espiritistas, os surrealistas experimentaron coas técnicas máis frecuentes de escritura e debuxo automático. Ao morrer a súa irmá pequena de 10 anos, espertou a súa afección polas ciencias ocultas. Así, ademais de coñecer a persoas entusiastas da tradición espirituista, participou en grupos espirituais como Teosofia, Rosekreutz e Antroposofia.
Segundo o ensino básico da asociación teosófica, todas as relixións teñen unha “verdade común” que está na esencia de cada relixión. Tamén Hilma perseguiu esta verdade común, combinando pintura e espiritualidade. En palabras do pintor, “a vida convértese en farsa se non serve para a verdade”.
Hilma morreu en 1944 debido a un accidente de coche. Pero antes “notou” a súa morte, que soñou durante varias noites co sinistro: un accidente de coche nunha estrada forestal, mentres unha mancha negra cubríalle a mirada e a súa man escorregaba do volante do coche prateado. En 2024 cúmprese o 80 aniversario da morte do pintor sueco.
“Bostak” O
Hilma comezou a pintar desde pequenos, sobre todo paisaxes, fascinados pola natureza. Consciente da paixón da súa filla pola arte, os seus pais enviárona á Escola Politécnica de Estocolmo. Un ano despois, a súa irmá pequena morreu de gripe, polo que se lle floreceu a curiosidade polo espiritismo que entón estaba no bogie. Así mesmo, comezou a ler apaixonadamente os textos dun dos fundadores da Asociación Teosófica Madame Blatavsky e a participar na Sociedade Teosófica de Estocolmo.
Coa intención de continuar a súa carreira artística, en 1882 estudou na Academia Real de Belas Artes, onde coñeceu a outra artista que sería fundamental na súa carreira: Anna Cassel. Unha vez terminados os estudos, Anna e Hilma decidiron trasladar as súas inquietudes artísticas e espirituais a outro nivel. Así, en 1887, fundaron o grupo De Fem (“Bostak”) xunto a outras tres mulleres artistas: Cornelia Cederberg, Sigrid Herman e Mathilda Kilsson.
O grupo reuníase todos os venres para “contactar con seres espirituais do outro mundo”. Nestas sesións experimentaron con debuxo e escritura automática. Pois ben, as anotacións e borradores provocados por estes automatismos foron fundamentais na obra artística de Hilma, que traducía as mensaxes ocultas en pinturas.
Estas mensaxes eran enviados polas máis altas entidades espirituais e tamén recibiron nos seus pregos os nomes deses seres do outro mundo: Clement, Gregor, Anandas, Amaliel e Amalius. A mensaxe dos mestres era claro: tiñan que gardar os debuxos que creaban nas sesións. “(…) Os nosos son cadros heteroxéneos ondulados que debemos conservar porque esperan os ollos e as orellas de quen algún día poderán aprender unha boa encomenda”.
A arte espiritual
perdurou até 1907, e as súas notas, debuxos e textos resultaron imprescindibles para levar a cabo a obra abstracta de Hilma, que pintaba a través dos automatismos apresos nestes programas espiritistas como un pintor medium. Segundo o artista, “as obras desta época foron de min, sen debuxos previos”.
A obra máis destacada desta época é a pintura ao Templo (1906), dedicada ás Táboas dirixidas ao seu guía Amaliel, composta por 193 cadros. Segundo Hilma, traballou como medium nesta obra, ás ordes do mestre Amaliel, que lle falaba desde arriba. É un traballo monumental, innovador e excepcional que catalogou en series e grupos. Abórdanse temas como o desenvolvemento e a aparición do mundo material, a xénese da materia desde o espírito, as etapas da evolución humana, a dualidade da materia e do ser humano, etc.
Esta xigantesca obra foi gardada en segredo polo artista. Así, un dos poucos que viu cadros para a divindade foi Rudolf Steiner, fundador da Sociedade Teosófica Norueguesa, en 1920, cando morreu a súa nai Hilmari. Steiner tivo unha gran influencia no creador e pediulle que conservase os cadros durante 50 anos, xa que o mundo non estaba preparado para ver esas obras, que acabaron sendo só 20 anos. Ao mesmo tempo, cuestionou a capacidade medium de Hilma e provocou que o artista se afundise na depresión. Permaneceu unha década sen pintar.
Hilma non casou e non tivo fillos. Faleceu en 1944, aos 82 anos de idade. O seu sobriño Erik af Klint foi quen recibiu o legado de 1.000 cadros e 100 cadernos. Cumpriu as indicacións de Izeko e conservou toda a súa obra nun alpendre durante 20 anos, ata que a deu a coñecer en 1986, a través dunha exposición no Museo da arte de Los Ángeles (EEUU), The Spiritual in Art: Abstract Painting 1890-1985 ("A espiritualidade na arte: a pintura abstracta 1890-1985").
Hilma af Klint representou, xunto ao catalán Josefá Tolrà, os estadounidenses Marjorie Cameron e o británico Madge Gill, a tradición das pintoras médicas que superaron o século XX. Estas mulleres aproveitaron a espiritualidade para facer realidade a súa arte, pero tamén a converteron nunha actitude digna para facer fronte ás súas vidas.
Bussum (Holanda), 15 de novembro de 1891. Johanna Bonger (1862-1925) escribiu no seu diario: “Durante ano e medio fun a muller máis feliz da terra. Foi un soño longo e marabilloso, o máis fermoso que puidese soñar. E logo veu este terrible sufrimento”. Escribiu estas... [+]