- Madrid, 1939. Antes de que a cidade caese en mans dos franquistas, era considerada como a capital contra o fascismo mundial, grazas á propaganda do goberno republicano e aos famosos intelectuais antifascistas que pasaron por alí durante a guerra. Os vencedores pensaron en cambiar a capital a Sevilla, Salamanca ou Burgos para librarse do seu sabor en Madrid. Pero decidiron cambiar o propio Madrid. O historiador Pablo do Hierro acaba de reunirse en Madrid, metrópolis (neo)fascista ("Madrid, metropoli (neo)fascista", Crítica, 2023).
Ao ser madrileño, Do Hierro viu de mozo a influencia da extrema dereita na cidade. Entre outras cousas, o Atlético de Madrid estaba no campo de fútbol cando os afeccionados fascistas da súa entrañable banda mataron a Aitor Zabaleta. “Iso quedou na miña cabeza e, aínda que non é a única razón, é unha das cousas que me levou a escribir o libro”.
En canto tomaron Madrid, os franquistas comezaron a cambiar a imaxe da cidade: cambiaron os nomes das rúas, fixeron unha forte represión nalgúns barrios, puxeron en marcha algún proxecto urbanístico, convidaron a personalidades da Italia de Mussolini e da Alemaña de Hitler…
A finais da Segunda Guerra Mundial, Madrid converteuse na estación dos ratlines, refuxio das guerras criminais que estaban a fuxir. Eran estruturas bastante informais formadas por importantes membros de réximes fascistas, como os que axudaron ao xefe dos servizos secretos de Mario Roatta Mussolini a chegar a Madrid. Louis Darquier de Pelleix, encargado da expulsión dos xudeus de Francia, tamén se escondeu en Madrid coa súa axuda, como outros que colaboraron co Terceiro Reich. É difícil saber exactamente cantos foron, pero o Hierro cre que foron polo menos uns centos.
A comodidade da guerra fría
Mentres chega a Guerra Fría, os fascistas escondidos en Madrid tiñan como obxectivo sobrevivir, pero a partir de 1949 comezaron a reconstruír a súa actividade económica e política.
Así, o xeneral italiano Gastone Gambara sería o principal intermediario do comercio de trigo entre Arxentina e España. O ex coronel das SS, Otto Skorzeny, creou sociedades dedicadas ás importacións e exportacións, mesmo durante as súas estancias en Markina-Xemein coa produción de armas, e tentou organizar exércitos en segredo. O belga León Degrelle pasou 50 anos en Madrid tras unha aterraxe de emerxencia na Cuncha de San Sebastián en 1945 e mantivo relacións cos grupos neofascistas dos anos 60 e 70. Por outra banda, varios ditadores suramericanos terminaron en Madrid ao redor da rede extrema dereita: Marcos Pérez Jiménez, Fulgencio Batista, Ramfis Trujillo…
A finais da Segunda Guerra Mundial, Madrid converteuse na estación dos ratlines, refuxio das guerras criminais que estaban a fuxir
Novos fascistas 70
Un tempo despois, unha nova xeración de militantes de extrema dereita cobrou forza na cidade nos anos 70. Estes mozos, que non viviron a Guerra Civil española de 1936, eran críticos co réxime franquista e crían que había que actuar máis aló dos discursos, a violencia. O Mozo Europa de Vicente Talón e a Forza Nova de Blas Piñares organizáronse principalmente. Isto provocou unha enorme violencia espiral. En Madrid dúas organizacións neofascistas competían para demostrar cal era máis radical”.
Así, estaba a impulsarse un ambiente propicio para un golpe de estado. Pero cando o golpe de 1981 fracasou e en 1982 o PSOE gañou as eleccións, tiveron que retroceder. Aquí acaba o camiño que recolle Pablo do Hierro, pero non o da extrema dereita. “Aínda está por saber o que tomou o VOX en Madrid das voces extremas da dereita que tanto tiveron durante décadas”. Fai 40 anos tiveron que retroceder e pensar novas estratexias, pero Madrid non foi sepultura do fascismo