A vulneración de dereitos, os procedementos xudiciais, as sentenzas e os acordos políticos agresivos marcaron o curso pasado. A actitude en contra do eúscaro e dos vascos activouse, ademais da primeira, o que xerou inquietude e enfado na comunidade euskaldun.

As leis e decretos que regulan a normalización do eúscaro din que os xuristas teñen reviravoltas, que cando a vontade política é favorable non causan demasiados problemas, pero que cando as augas se desvanecen son leis que non dan a protección suficiente. Os axentes sociais levan tempo insistindo na necesidade de pechar as físgoas e na necesidade de iniciar un procedemento de modificación lexislativa.

Sabemos que cambiar as leis non é tan simple. O primeiro paso será que os que teñan a potestade de cambiar deséxeno e non creo que, no caso do eúscaro, esteamos hoxe en día niso. Este camiño, por tanto, pode levar moito tempo e facer consumir moita enerxía a militantes, movementos e axentes sociais a favor do eúscaro e afastarse doutros traballos cotiáns que poidan estar na súa man.

Veñen tempos de resistencia. O primeiro obxectivo é manter avanzar, non retroceder, porque a situación é moi fráxil, mesmo nos ámbitos nos que se logrou mellorar: como se garante nun concello, por exemplo, que os cargos electos que van formar a corporación saiban eúscaro e que non haberá que traducir sistematicamente o texto que se xera en eúscaro para ninguén? Será unha administración capaz de manter as condicións lingüísticas das bases da subvención cando o director dun club deportivo quéixese e ameace dicindo que esas condicións fan que o seu club estea a ser rexeitado? Que pode suceder si unha nova corporación municipal considera excesivas as obrigacións lingüísticas nos pregos de contratación dun servizo? Quen terá forza e forza para resistir?

Tal é a situación, a prioridade será buscar formas de non retroceder. Suxeición. E unha vez asegurado isto, o reto será, como até agora, buscar físgoas para avanzar pola marxe da lei nos ámbitos nos que se poida. Non hai que esquecer que algúns concellos abriron a posibilidade de falar só en eúscaro con moito esforzo e moita loita. Os municipios de UEMA saben algo disto. Despois viñeron as aprobacións e os cambios lexislativos, e, unha vez tomada a marcha, parecía que ese proceso de renovación das leis podía prosperar, porque é evidente que non responden á nova situación e, moito menos, á necesidade de dar un salto cualitativo na normalización do eúscaro.

Podíase prever un longo e conflitivo camiño, sen dúbida, porque a necesidade de aprobar a modificación da lei, de conseguir consensos e de tomar decisións é complexa, pero o que non criamos é que en 2023 deberiamos seguir polo lado da lei para manter os dereitos que supostamente adquiriramos, e parece que nos toca volver camiñar polos carreiros. Que non é cómodo? Non. É máis fácil facer cumprir o que di a normativa, non ter que tirar en dirección contraria, non ter que buscar continuamente argumentos para convencer a un alto funcionario que non se esforza en atopar físgoas á lei, etc. Pero, para avanzar, o empregado público terá que volver ter un toque de militancia, un punto de desobediencia por parte da administración, e un valor de presión por parte dos cidadáns.