Imos ao momento de partida. Cando e como se mergullou vostede no feminismo?

Desde que era tiki sentín interesado polo feminismo. A máis dun pareceralle naif, pero así foi. Recordo, por exemplo, que rexeitaba Barbie, regaloume unha mamá e eu chameille Merda. Ou, cando eu tiña 7-8 anos, cando naceu o meu irmán, o vendedor de drogaría preguntounos unha vez se era un mozo ou unha moza, para darlle un paquete rosa ou azul; eu contesteille que era unha moza, porque me daba rabia que por ser unha moza ou un mozo impóñase unha cor. Pensaba que había que facer as cousas doutra maneira. Ademais, a miña conciencia feminista foi influída polo traballo da miña nai no primeiro centro de acollida aberto en Albacete para mulleres maltratadas na década de 1990. Aos 6 anos coñecín de cerca esta realidade até entón descoñecida.

E como entrou o xornalismo na túa vida?

Como co feminismo, sempre sentín firmemente as dúas pulsaciones. Gustábame ler e escribir, na adolescencia empecei a escribir un diario, lía o xornal e quería saber o que ocorría no mundo. Sempre tiven claro que o xornalismo era a miña vocación, como ferramenta para cambiar o mundo.

Cando tiñas 20 anos pisaches a primeira redacción. Pasaron 18 anos, aínda cres que o xornalismo serve para cambiar o mundo?

Ás veces penso que son inxenuo, pero sigo mantendo ese idealismo, si. Durante todos estes anos vin moitas cousas feas, pero tamén coñecín o firme compromiso de moitos xornalistas para transformar o mundo. Coñecín a quen están convencidos de que o xornalismo é imprescindible para transformar as persoas, as mentalidades e a sociedade imaxinaria. E, desde logo, afirmar que o xornalismo pode cambiar o mundo non quere dicir que sempre o consiga, pero teño claro que moitos profesionais traballan desde ese punto de partida. Eu, polo menos, traballo por aí.

Acabas de publicar o libro Intensas da man da editorial Roca. Que buscabas con este libro?

Quixen reivindicar a intensidade como motor de vida. A miúdo sentímonos negativos, pero se a intensidade serve para pór límites que non queremos cruzar, quizais deberiamos utilizalo como estratexia feminista para romper eses límites que nos impoñen. En definitiva, esa suposta intensidade permítenos estar en contacto co que queremos e non queremos, coa rabia, co enfado, co desexo... e estar en contacto con todo iso só trae cousas boas. O que pasa é que na nosa sociedade pode ser perturbador, porque a intensidade nos leva a lugares que están fóra dos mandatos, dos estereotipos, e tamén aos que nos rodean, que non están afeitos vernos fóra dos límites.

Lembras cando fixéronche sentir a primeira vez que sentía a pena?

Bo, non sei. O que lembro é que na adolescencia recibía reaccións adversas pola reivindicación do feminismo. Non na miña familia, senón na escola ou instituto. Cando dicía que era feminista, por exemplo, facíanme sentir que era inadecuada por moitos amigos e tamén polos profesores. A verdade é que sentín só nesa pelexa. Por iso, cando agora se critica o feminismo, porque se está mercantilizando, eu non entendo: claro, teño claro que é importante manter a base do movemento, porque o sistema sempre tenta subsumir este movemento en alza. Pero eu alégrome moitísimo cando vexo a mozas que reivindican o feminismo pola rúa. Porque iso quere dicir que xa non os rexeitan e que senten apoiados nesa reivindicación.

Máis adiante , seguramente, fixéronme sentir unha pena no ámbito laboral, porque por ser feminista a xente cuestionou a miúdo non só as miñas ideas, senón tamén reivindicarme como feminista como xornalista. E, por suposto, fixéronme sentir unha incompensa nas miñas relacións cos homes, sobre todo.

Como xornalista e redactor xefe de xénero de elDiario.é mencionou o traballo, o seu traballo é, entre outras cousas, expor cousas que o patriarcado non lle gustan. Como inflúe o noso traballo nesta intensidade?

A medida que imos en contra da corrente a nosa intensidade é maior. En definitiva, cando facemos xornalismo con perspectiva de xénero, cuestionamos diversas dinámicas para facer xornalismo. Traballamos contra as inercias, contra as dinámicas implantadas ao longo de décadas. E este traballo é difícil en moitas ocasións.

Por que é difícil?

En primeiro lugar, porque cando imos en contra do modelo xornalístico que se impuxo en demasiadas décadas, é habitual cuestionar o noso traballo, e iso é esgotador. Porque mentres cuestionan o noso traballo sufrimos acoso interno e externo. E paréceme importante insistir en que os xornalistas que traballamos en temas relacionados co feminismo, a igualdade ou o xénero recibimos reiteradamente insultos e agresións persoais… Por iso reivindico esa intensidade no libro porque nos permite seguir avanzando.

No primeiro capítulo menciona unha serie de situacións que che fixeron sentir unha pena. Por exemplo, nunha reunión de traballo, cando se solta con vehemencia, cando un xornalista lle di “que así perdes a razón”.

O problema é que está lexitimado soltar apaixonadamente a un home. Educáronnos dalgunha maneira a ver a estes homes, e nós tamén o normalizamos cando exercen con firmeza o liderado. Con todo, a nós repróchannos firmemente que cando adoitamos soltar as nosas formas quítannos a razón. Basicamente, a estratexia é moi sinxela, porque con estes comentarios buscan desmotivarnos sen necesidade de argumentar. Anulan as nosas formas para anulalas directamente. E iso sucede no ámbito profesional, político e persoal.

Pasouche iso moitas veces?

Si, ás veces sentín que as miñas propostas foron menosprezadas. E creo que isto ten que ver con que xornalistas feministas nos ven como activistas que perden criterios profesionais. Varios xornalistas cren que no noso traballo non ofrecemos un contido profesional axeitado e de calidade.

Pero é incompatible ser xornalista feminista e rigoroso?

En ningún caso. Facer un xornalismo feminista explicita un punto de partida no que vivimos nun sistema de valores aparentemente neutrais pero non reais. Por iso, o reto do meu traballo como xornalista é recoñecer esa falsa neutralidade. Denunciar que o sistema de valores provoca múltiples desigualdades, discriminación e violencia, entre outras cousas, e que debemos ir en contra. E, desde logo, isto é compatible con ser un xornalista rigoroso e aplicar criterios de veracidade e credibilidade.

O problema non é que o noso rigor sexa incómodo para a sociedade?

Desde logo, o que esperan de nós é que o xornalismo siga coa inercia e sexa fiel ao mandato de discreción que se nos impuxo, que vaiamos onde imos, porque a nosa misión é garantir o benestar da contorna. Pero, de súpeto, cando unha muller se opón a esa inercia e proclama que as cousas se poden facer de forma diferente, é incómodo. Por iso, o noso traballo provoca inquietude, ruptura e confusión.

A pesar das dificultades, o compromiso do xornalismo feminista ha xerado moitas cousas positivas. Publicaron numerosos estudos que foron o punto de inflexión de elDiario.é. Como o vive?

Satisfaime, e sen dúbida é a razón principal para seguir facendo o que fago. Afloramos na axenda mediática e na sociedade moitos temas que até agora estaban silenciados, e iso é, sen dúbida, un logro do xornalismo feminista.

Como ve hoxe a saúde do xornalismo feminista?

Se hai un impacto xeneralizado, a violencia obstétrica ou o machismo cotián están presentes en medios de diferente ideoloxía. Posteriormente, cada medio de comunicación aborda os temas desde a súa posición e utiliza a enerxía e os recursos dunha ou outra maneira. Segundo isto, pódese comprobar si un medio de comunicación ten ou non un compromiso xornalístico con perspectiva de xénero.

Hai varios medios de comunicación que apostaron por facer mellor e ese esforzo é evidente; outros quizais non o fixeron tanto, pero dalgunha maneira foron afectados pola transformación que experimentou a axenda mediática. E, por último, hai outros medios de comunicación ou sitios web que, por chamalo dalgunha maneira, oponse; simplemente buscan un clic irritable dos que se enfadan por pór un titular ou outro.

Recentemente publicaron investigacións que foron silenciadas durante décadas, e véñenme á cabeza cesáreas excesivas ou o tema das azafatas. Hai intereses para ocultar este tipo de temas?

Como as que mencionas, hai investigacións que son difíciles de aflorar, si, pero as que máis frustran son as que non publicamos. Isto queda enquistado e paréceme importante visualizalo, porque detrás de moitas obras hai unha gran loita. E os riscos, as ameazas de denuncia ou o medo a conversar por unha ou varias fontes…

Querería preguntarlle sobre política e feminismo. Como valora o traballo do Ministerio de Igualdade na última lexislatura?

Creo que nas últimas lexislaturas producíronse avances importantes en materia de igualdade. Creo que nos últimos gobernos progresistas o Ministerio de Igualdade foi un impedimento para despregar políticas públicas, aínda que con vergoña, no sistema de vixilancia do Estado español. A Lei de Liberdade Sexual supuxo un importante cambio de paradigma, máis aló do penal, por exemplo, en relación con centros de crises menos conversados ou co coidado de probas biolóxicas. Pero eu creo que o triste é que a continuidade do Ministerio de Igualdade depende do próximo goberno.

Por suposto, o ministerio tivo habilidades e erros. Pero parece que tampouco se lle pode recoñecer a falta máis grave. Eu non estou de acordo en absoluto con todo o que fixeron, nin con todas as argumentacións que utilizaron para defender todas as súas políticas. Hai temas que non defendo, outros moitos. Pero, por encima de todo, reivindico a existencia dun Ministerio de Igualdade cunha perspectiva feminista.

A achega de Irene Montero foi moi criticada por diversos sectores do movemento feminista.

Gran parte da agresión contra o Ministerio de Igualdade partiu da man de membros que entenden o feminismo de forma diferente. Cren que a súa concepción é a única maneira de entender o feminismo. E se vostede pensa que só o poder institucional feminista pode estar en mans de quen teñen a súa mesma concepción... entenden calquera outro camiño como un disparate. É unha pena, porque esa polarización permitiu o diálogo ou o debate sobre as políticas nas que se estaba traballando. O ambiente estaba tan lamento, parecía estar nun sitio ou noutro, e eu creo nos matices. A maior tristeza dos últimos anos foi, na miña opinión, que houbo poucos espazos reais para o diálogo produtivo.

Que che parece o veto de Irene Montero?

A exclusión de Irene Montero Sumar non ten nada que ver co feminismo, senón cun conflito político e partidista. E paréceme grave agora deducir que o erro de Montero é a causa do auxe da extrema dereita e do antifeminismo. É moito máis complexo.