50 anos reivindicando as enerxías renovables e agora cando a maioría dos ecoloxistas veñen en inundación! Como se pode entender? O libro de Jaume Franquesa, Muíños e xigantes, deume unha luz para entender este paradoxo. A loita pola dignidade, a soberanía enerxética e a transición xusta (Errata Naturae, 2023).

Este estudo etnográfico realizouse no sur de Cataluña, nA Fatarella (Terra Alta), na rexión máis nuclearizada de España e nun val con alta densidade de parques eólicos. É moi interesante analizar os conflitos sociais, medioambientais e as raíces históricas do modelo enerxético actual para aprender moito das lóxicas políticas e económicas que hai detrás do sector eléctrico.

Franquesa distingue o que se coñece como eólica negra, monopolizada por grandes empresas, concentrada nas zonas rurais empobrecidas e sen participación local, e eólica verde, máis distribuída, con maior participación local e orientada ao aforro enerxético.

“A transición enerxética non existe”. Considera que no caso de Cataluña e España (eu creo que en Hego Euskal Herria tamén) están a proxectarse numerosos proxectos eólicos e fotovoltaicos, co obxectivo de aumentar a produción e os beneficios da enerxía eléctrica, pero sen reducir nin rexeitar a enerxía fósil ou nuclear. E isto acordado entre as empresas promotoras e as institucións políticas “a porta pecha”.

Os problemas socio-ecolóxicos van máis aló do cambio climático e non poden limitarse ao cambio das tecnoloxías enerxéticas. A pesar do gran desenvolvemento renovable, o seu valor é baixo si non se trasladan ou substitúen outras fontes de enerxía como o carbón, o petróleo, o gas ou a nuclear.

Non se pode falar dunha transición ecolóxica real si non se reduce o consumo de enerxía e materiais (o noso metabolismo social). Como? Tratando de planificar o sistema enerxético en base ás necesidades básicas da sociedade e non aos intereses do almacenamento capitalista.

As enerxías renovables son fundamentais agora e aquí, pero non como o último negocio do estractivismo do oligopolio enerxético. A transición enerxética real debe basearse na ordenación do territorio, a planificación e o debate democrático para, por exemplo, establecer relacións máis equilibradas entre a cidade e o mundo rural. Quizais por iso o prazo de alegacións dos Plans Sectoriais de Enerxías Renovables da CAPV ampliouse no período electoral e na disolución das Corporacións Locais. Unha boa xogada para fuxir da cidadanía.