Markel Olano márchase tras doce anos de mandato (2007-2011 e 2015-2023). Tras as lexislaturas de forte confrontación política, sobre todo ante as denuncias da incineradora e da corrupción en Bidegi que quixeron construír o clima nunha situación de emerxencia, pódese dicir que esta última tivo a lexislatura máis tranquila (cal foi a problemática máis destacada en Gipuzkoa? ). Eider Mendoza foi presentada polos nacionalistas para o cargo de deputado xeral de Gipuzkoa, portavoz da anterior deputación. EH Bildu presentou a Maddalen Iriarte, xornalista de ETB durante moitos anos e unha das caras públicas de EH Bildu nos últimos tempos. A infraestrutura contaminante á que aludimos tamén está relacionada co actual deputado de Medio Ambiente, José Ignacio Asensio, candidato do PSE-EE, que tras defender a incineradora por encima de todo, foi o político que tivo as risas de ir ás mobilizacións populares contra o cambio climático coa camiseta coa lema “Non temos un planeta B” –os ecoloxistas máis veteranos botárona da manifestación no estilo esgrito–. Elkarrekin Podemos elixiu a Miren Echeveste e o PP a Mikel Lezama.

As enquisas din que a abstención diminuirá, que o PNV estará ao redor de 20 junteros e que EH Bildu achegarase ao 19, que o PSE-EE manterá as súas 9, que baixará a Elkarrekin Podemos 2 e que o PP sacará 1. Vox é un fenómeno político absolutamente marxinal en Gipuzkoa, que parece quedar fóra das institucións. No histórico de eleccións podemos observar que 9 de cada 12 lexislaturas de 1979 a hoxe foron gobernadas polo PNV, dúas veces por EA e unha por Bildu.

Aberto un amplo abanico de partidos municipais

Nas últimas eleccións EH Bildu foi a primeira forza en 49 concellos, PNV 15 e PSE-EE 6. Con todo, nas dez cidades máis poboadas a distribución non é así: O PNV destacou en Donostia, Zarautz, Arrasate, Tolosa e Hondarribia; o PSE-EE en Irun, Eibar e Lasarte-Oria e EH Bildu en Errenteria e Hernani.

Como mencionamos Errenteria, EH Bildu e Elkarrekin Podemos están na alcaldía. É previsible que EH Bildu suba e os azamboados baixen, pero canto? Ademais, Elkarrekin Podemos presentou listas nalgunhas localidades que até agora non presentara ningunha candidatura, e está por ver como afecto a EH Bildu. Nas últimas eleccións EH Bildu gañou con moi pouca diferenza nos seguintes países (por citar algúns): Lezo, Astigarraga, Orio, Segura e Ordizia; e os nacionalistas vascos en: Tolosa, Arrasate e Lazkao. Nestas localidades espérase unha forte competencia.

Como fenómeno político novo, haberá que ver si o SGG vai influír nestas eleccións, sobre todo na zona de Tolosaldea máis forte e no val do Urola. No municipio de Azpeitia desta última comarca sumouse a EH Bildu a calapita xerada ao redor das centrais eólicas. Noutros países, está por ver que afectan ao PNV o once centrais que están a anunciar desde o Goberno.

Donostia Goia tranquila

En outubro do ano pasado, Eneko Goia, do PNV que leva oito anos na alcaldía, quedou moi tranquilo cando Odón Elorza perdeu os primarios do PSE-EE. En 2011 foi Goia quen, a pesar de que as matemáticas o permitisen, non apoiou a Elorza e sacouno da alcaldía para entregar en minoría o bastón de mando a Juan Karlos Izagirre de Bildu. Elorza nunca lle perdoou e dixo en campaña que si era o candidato do PSE-EE, non apoiaría a Goia despois das eleccións. O aparello estaba en contra e pechou o camiño a Elorza. Aí terminaron as posibilidades de cambio político nesa cidade nun futuro próximo.

Segundo as enquisas, o PNV subirá e EH Bildu seguirá crecendo, mellorando os resultados anteriores.En San Sebastián o PNV é o partido que máis alcaldías tivo desde 1979, catro veces, e a segunda forza foi a esquerda abertzale (Herri Batasuna e EH Bildu), catro veces máis. Con todo, nesta cidade as cousas cambiaron moito, todos foron subindo e baixando, e todos os partidos foron nalgunha ocasión os máis votados. En canto ao número de votos, pode observarse que existe unha bolsa de votos compartida entre o PNV, o PSE-EE e o PP, que en 2015 recibiu Bildu para castigar a Goia, pero que non é exclusiva do PNV. Goia soubo manter eses votos no seu alento en dúas lexislaturas, o PSE-EE non compite –perderon tamén a fortaleza socialista Altza e os barrios orientais– e o PP segue sen saber como recuperar eses votos que se foron ao PNV. Como dato destacable, a dereita unionista puxo en último lugar a Ana Iribar, viúva de Gregorio Ordóñez asasinada por ETA.

A capital guipuscoana é EH Bildu a segunda forza. Ao longo da lexislatura, a estratexia da coalición soberanista foi tratar de conectar coa oposición de Goia en ámbitos e representar que a oposición é a única alternativa real dos donostiarras ante este modelo de cidade neoliberal. Con todo, con este descontento advírtese algún indicio de desconexión ao comezo do clima electoral, sobre todo cando, tras practicar unha liña moi crítica co tema do turismo durante toda a lexislatura, abstívose na votación da sede do Basque Cullinary Center en Gros –a favor do PNV e do PSE-EE, suficientes para saír adiante–. Moita xente non entendeu a decisión e tamén se iniciaron manifestacións nese barrio. Os independentistas eliminaron a Reyes Carrere e presentaron a Juan Karlos Izagirre como candidato a alcalde, un personaxe coñecido, pero que tras perder a alcaldía foise pola porta traseira, nunha lista que deu moito que dicir dentro de casa. A última forza de Elkarrekin San Sebastián tivo unha dura lexislatura, con calapitos e denuncias entre concelleiras, e aínda que as enquisas din que vai baixar, está por ver que vai pasar.

As loitas que se están facendo na cidade por barrios tamén terán que ver nos resultados –xa mencionamos Gros–. Hai máis. Por exemplo, a oposición que o plan urbanístico de Añorga provocou no barrio podería ser capitalizada por EH Bildu, a falta de respecto que se manifesta aos veciños de Martutene ou a outros barrios da periferia, ou para ver si as obras do metro do centro da cidade e o novo centro comercial de San Bartolomé, con todos os pequenos comerciantes en contra, van quitar o voto a Goia. Con todo, si hoxe en día na cidade hai un tema polémico, é o turismo e a vivenda turística. “Non estamos todos, faltan exiliados económicos!”, tamén se poderá dicir nestas eleccións en memoria de case 4.000 mozos donostiarras que abandonaron a cidade nunha década e que non van votar. Tras oito anos de alfombra vermella á turistificación da cidade e á gentrificación dalgúns barrios, tras a apertura de máis de 50 novos hoteis e a diseminación de casas turísticas pola cidade, un 65% da poboación consultada polo Concello de San Sebastián manifesta que non é necesario atraer máis turistas á cidade.

Pode ser un sinal de que as cousas se están movendo en profundidade e o gran reto de Goia será contribuír, como até agora, á fame de negocio destes intereses económicos na próxima lexislatura, sen descontrolar o tema entre a cidadanía. Conseguirao?