Pode haber máis inclemencias, máis secas, máis inundacións. O nivel medio do mar subiría polo menos 30 centímetros. Os modelos de cultivo serían completamente modificados. Aínda que en épocas de choivas non se produzan grandes cambios, o funcionamento dalgúns ecosistemas veríase seriamente deteriorado, e moitas árbores, plantas e especies animais non serían capaces de migrar e adaptarse. Con todo, os cambios afectarían en maior medida ao ser humano. En épocas pasadas o home tiña a oportunidade de viaxar a outros territorios. Hoxe en día non se pode ir a ningún sitio, porque a xente está en todas. Quizá os que viven nos países industrializados poderían adaptarse ao aumento do nivel do mar (exemplo de Holanda), pero para os países pobres este tipo de defensas son imposibles. O problema dos refuxiados na hipótese de "mercantilismo global" sería sen precedentes. Os africanos entrarían a Europa, os chineses a Siberia, os latinoamericanos a Estados Unidos, os indonesianos a Australia. Os límites servirían para pouco, con cantidades desbordadas. Aumentarían os conflitos. Podemos ver que a civilización é algo fráxil. A lóxica do “mundo sostible” é unha sociedade que opta por orientar investimentos en protección ambiental contra esta continxencia”.

Este fragmento parece provir dun libro dos últimos anos sobre o colapso, escrito en 1989. E os que o escribiron non eran militantes dun grupo ecoloxista, nin sequera o filósofo Jean-Pierre Dupuy que chamaba a traballar o catastrofismo, senón os autores dun informe confidencial realizado pola petroleira holandesa Royal Dutch Shell en outubro de 1989. O documento titulado Scenarios 1989-2010, challenge and response (“Escenarios, retos e respostas 1989-2010”).

Nela analizábase o futuro das actividades humanas en base a dúas hipótese de emisión de gases de efecto invernadoiro: un chamada “mundo sostible” e outra “mercantilismo global”. Na primeira hipótese, as emisións de gases de efecto invernadoiro alcanzarían un pico en torno ao ano 2000 e descenderían rapidamente. A concentración atmosférica de CO2 quedaría no límite de 400 ppm. Na segunda hipótese, pola contra, as emisións seguirían subindo, que é o camiño que seguimos até agora.

Ademais, neste informe da compañía Shell explícase que mesmo na hipótese “mundo sostible” poderíase quentar máis dun grao de clima –o que vemos hoxe–, pero poderiamos paliar o problema. Na hipótese de “mercantilismo global”, pola contra, o quecemento podería ser “significativamente maior”.

A pesar destas previsións concretas, é dicir, de que suporía destrucións de alto nivel, a investigadora Benjamin Francés da universidade de Oxford, que publicou este informe confidencial de 1989, afirma que a compañía Shell optou por impulsar o mundo a unha situación de maior carbono.

Di que “este documento subliña que Shell e a industria dos combustibles fósiles tiñan a oportunidade de elixir con coñecemento da catástrofe global a cambio de beneficios a curto prazo”. Chama especialmente a atención o cinismo de parte da conclusión do informe: “Nesta situación un ser humano pode ter pouco poder para impor recortes, pero colectivamente a sociedade ten poder. As normas pódense crear, acordar e pór en marcha para non superar a capacidade dos bens comunais e poder distribuír equitativamente a adquisición dos comunais”. Tras este informe, ao longo da década de 1990, Shelle negaba a existencia e a gravidade do cambio climático, difundindo informacións falsas a través da rede Global Climate Coalition, entre outras cousas, como advirte Francia. Trátase –e como– dunha proba máis de que o sector dos combustibles fósiles ha ocultado as súas investigacións e suscitou dúbidas, como as empresas ExxonMobil, mencionadas en xaneiro en ARGIA, e Total en setembro.

Litixios climáticos

Benjamin Francés é experto en litixios climáticos na Universidade de Oxford. Estes litixios sitúanse no dereito ambiental e proliferaron nas dúas últimas décadas, sobre todo en Estados Unidos, Australia e Europa. Utilizan a práctica xurídica para obrigar a gobernos ou grandes empresas a tomar iniciativas para mitigar o cambio climático. O outro obxectivo é xerar xurisprudencia a través da mesma, co fin de dar máis posibilidades de gañar cuestións posteriores. Exercen o dereito constitucional, o dereito administrativo, o dereito privado, o dereito á protección dos consumidores ou os dereitos humanos. Até o momento, as cuestións de éxito céntranse no avance das necesidades de xustiza climática e no movemento climático da mocidade izan.Herbehereetan, primeira cuestión de éxito, xa que a Fundación Urgenda gañou contra o goberno en 2015, acusado de non tentar paliar o cambio climático. Posteriormente, o Goberno pospuxo o recurso e o Tribunal Supremo ratificou en 2019 a decisión da primeira cuestión. A decisión baseouse na necesidade dunha atención gobernamental, e en moitos estados do mundo pódese aplicar o mesmo principio. Aínda que esta necesidade non se pode utilizar como argumento contra Shell, este informe parece suficiente para un nova litixio climática. Aínda que andamos tarde, as vías xurídicas son tamén ferramentas para facer fronte á situación.

Nas sociedades occidentais que parecen ser cada vez máis “complotistas”, chama a atención que os cómplices desta envergadura organizada pola industria dos combustibles fósiles son tan escandalosos. Canalizar as investigacións, ocultar as súas conclusións e difundir as súas teses contrarias, pór en cuestión a duración da civilización para garantir beneficios a curto prazo (“poderiamos ver que a civilización é algo fráxil” Shell dixit)... non parece suficiente para levantar as batallas mundiais. Non é o problema porque somos xigantes e non creemos aínda o que sabemos?