Interésanme as monxas, os ladróns e os xardíns. Bruxaría no corpo corrupto, recepcións de hoteis e portas do ceo. Pantasmas, directores de funerarias e gravidade “. Así o resume o fotógrafo Lúa Ribeira (A Pontes, Galicia, 1986) os seus puntos de interese e os dedos dos que fala poden atoparse na exposición que acaba de abrir na sala Artegunea de Tabakalera de Donostia. Baixo o título de 'Zeruratzea', unha exposición de cinco series na que se recollen obras realizadas entre 2016 e 2020. Atoparemos unha vintena de fotografías da serie e, unha vez vistas todas elas, podemos empezar a sospeitar a metodoloxía de traballo de Ribeira, identificar os seus motivos e puntos de interese e confirmar que para o final o que o seu cámara retrata en diferentes contextos e xeografía é fiel a un estilo determinado.

Ribeira vén coa intención de cuestionar visualmente as realidades que xera o mecanismo de exclusión que supón a cultura contemporánea e dominante, ou polo menos traelas ao primeiro plano, á vista de todos. Creando estas imaxes, convídanos a mirar o que está fóra das lecturas e interpretacións aceptadas, equipásenos o que non queremos ver, non hai escapes, é unha realidade a asimilar. As persoas que foron expulsadas do sistema –sen fogar, migrantes, mulleres con diversidade funcional– son a miúdo as que aparecen nas fotografías de Ribeira. Con todo, antes de chegar á foto dáse un longo proceso, técese un coñecemento mutuo, un encontro, unha contorna de confianza, repártense faladoiros e silencios, recoñécense mutuamente, e a continuación quizais chegue a fotografía. E a fotografía só representa un momento de todo o que pasou, un par de zapatillas de cores, un sorriso suave, un home que chupa o cigarro, un rimmel negro que foi impregnado por unha bágoa...

Lúa Ribeira realizou estudos de fotografía documental na Universidade de Gales e actualmente é membro da prestixiosa axencia Magnum, xunto a Cristina García Rodero e Cristina de Middel, entre outros. Como un antropólogo, Ribeira achega unha investigación profunda e unha visión envolvente dos seus temas, e utiliza a fotografía como medio para permitir estes encontros. Di que fai fotografía "colaboradora", porque trata aos que aparecen nas imaxes como colaboradores, porque Ribeira converte as súas experiencias con eles en fotografías. Á hora de crear imaxes utiliza a lente 50mm, a lente máis próxima ao ollo humano, reducindo a distancia a ambos os dous lados da cámara, permitindo que a mirada sexa o máis real posible.

Un destes encontros de longo prazo celebrouse na congregación católica das monxas Escravas da Virxe Dolorosa. Esta congregación, fóra do pobo, atopábase na aldea galega onde Ribeira pasaba as súas vacacións de verán da súa infancia. Nela viven mulleres con diversidade funcional, fóra do mundo, nunha pausa permanente. En 2014 Ribeira achegouse a eles, atravesando estas barreiras invisibles, coa intención de pasar tempo con elas. Así, co paso do tempo, e coa confianza mutua, organizáronse talleres de teatro, que representaban á congregación no seu arduo xardín verde, dos que procede a serie Aristócratas [Aristócratas]. Mesa buxán preparada para a comida, dormitorio decorado con pequenas aspas de madeira, retrato aristocrático representado de volta nunha mesa de flores.

O fotógrafo checo Josef Koudelka retratou no tardofranquismo a Semana Santa de Sevilla (Andalucía), a través de fragmentos que transcenden a chea de procesións: un home nazareto que arrastra a cruz por unha rúa buxán, nenos que miran ás procesións, penitentes vestidos con túnica… A serie Visións ("Os inspectores") de Ribeira ten a súa pegada. O pobo de Puente Genil (Córdoba, Andalucía) é elixido para retratar as celebracións relixiosas de Semana Santa, pero aquí tamén desaparece a procesión e as reseñas rituais. O que ocorre nos suburbios da celebración é o que o artista atropela co seu cámara:descontextualizada a indumentaria vermella dos nazareños, unha familia elegante para ir ás procesións, unha nena que mira en serio á cámara, un home que cruza a estrada perdéndose nunha nube de fume, o complexo industrial de Puente Genil… Abandona esperar e trae ao centro o que ocorre nos suburbios.

Coa migración mergúllase nas situacións que xeran as crueis fronteiras levantadas polos homes nas series Ribeira A Xungla ("Oihana") e Os afortunados ("Zorionekoak"). O primeiro deles é o nome dun lugar alleo á selva mariña que se atopa na cidade de Tijuana, ao que acudiu en breve a Ribeira para fotografar a crise migratoria nunha iniciativa colectiva. Pouco despois de chegar á fronteira, foi testemuña do desprezo que sufrían os migrantes e do medo que senten os migrantes. Tamén percorreu os bordos da fronteira entre Melilla e Marrocos, en contacto con mozos que esperan pasar a fronteira europea. E desa convivencia xorden estas dúas series, de pasar o tempo con elas e coñecer as súas historias. Estruturas precarias que serven de refuxio para durmir, superficie cuberta de verde que podería ser a selva, diálogo entre homes que se protexen do sol, supervivencia de mozas que maduraron demasiado pronto...

Por último, Zerurketak é un proxecto creado para facer fronte á crise das persoas sen fogar que se estaba producindo na cidade de Bristol (Reino Unido) e é unha colección de fotografías que dan título á exposición. Ribeira comezou a reunirse nos parques da cidade cos desempregados, no propio parque, á marxe das lóxicas e dinámicas da cidade. A atmosfera do xardín, como anxo ou gardián, confire ás persoas que aparecen nel un carácter mitolóxico. As cores saturadas, vibrantes e firmes dominan a exposición Zeruratzear. Na planta superior da exposición, Ribeira comparte co público as referencias do caderno coas que traballa, e é bo ver cal é a orixe dunha fotografía, esa primeira idea, o primeiro borrador e darse conta de que todo o coñecemento visual que o artista achega despois, dalgunha maneira, maniféstase nas súas fotografías.