argia.eus
INPRIMATU
Xavelina á vasca
  • Madrid, 21 de setembro de 1956. O atleta Miguel da Quadra-Salcedo Gayarre (1932-2016) enviou a xavelina a 82,80 metros, rompendo a marca mundial de 81,20 metros de Erik Daniels. Pero o atleta vasco –aínda que naceu en Madrid, considerábase vasco, medio biscaíño e medio navarro– tamén ía esnaquizar a marca mundial alcanzando os 112 metros. Para iso lanzaba xavelina en forma de “vasco”; algúns lle chamaban “técnica do pastor”, ou “técnica de Erauskin”, en honra ao inventor, e algúns medios da época chamáronlle tamén “técnica española”.
Nagore Irazustabarrena Uranga @irazustabarrena 2023ko martxoaren 31
Miguel de la Quadra Salcedo (ezkerrean) eta Felix Erauskin (eskuinean) xabalina “euskal erara” jaurtitzen.
Miguel de la Quadra Salcedo (ezkerrean) eta Felix Erauskin (eskuinean) xabalina “euskal erara” jaurtitzen.

En 2004 Miguel da Quadra-Salcedo explicou nunha entrevista realizada por Amets Arzallus en ARGIA os pormenores da técnica especial. “O meu amigo de Ermua, Félix Erauskin, contábame a técnica que utilizaban os pastores para coidar as ovellas. Lanzaban pequenos avellanos nun estilo especial”. Fillo de Cecilio Erauskin, pastor do Gorbea, Félix Erauskin (1907-1987), tamén foi pastor de mocidade. Do mesmo xeito que Miguel da Quadra Salcedo, destacou en atletismo en probas de lanzamento, gañando 19 veces o campionato de España en diferentes modalidades. “Ao botalo permitían deslizarse nas mans e así se afastaba moito máis do pau”. Así, o lanzador mollaba a man con auga ou xabón para que a xavelina escorregase máis facilmente; nas probas de lanzamento faise ao revés e utilizan magnesio para evitar o deslizamiento.

Pero Miguel non foi o primeiro en utilizar esta técnica en xavelina, senón que tamén viu por primeira vez ao seu amigo Félix Erauskin. Erauskin coñecía perfectamente a técnica das pancas, xa que xa rompera 8 veces o record da barra vasca

“Pero non era a miña única técnica, engado a este estilo a técnica da barra vasca. A miña familia era das Encartaciones, de Somorrostro. Alí cunhas barras, as pancas, facían o buraco e sacaban o mineral. Ocasionalmente. entre os que traballaban facían uns campionatos para ver quen tiraba máis lonxe a barra. Esa era a barra euskaldun. E a súa técnica era que ao botalo a barra daba tres voltas en si mesma para que no camiño a forza centrífuga transformásese en forza lineal”, como ocorre hoxe no lanzamento de martelos. Por tanto, esta técnica que Da Quadra-Salcedo adestraba no verán na praia de Hendaia era, ademais de “pastor”, “mineiro”.

Pero Miguel non foi o primeiro en utilizar esta técnica en xavelina, senón que tamén viu por primeira vez ao seu amigo Félix Erauskin. Erauskin coñecía perfectamente a técnica das pancas, xa que xa rompera 8 veces a marca da barra vasca e gañara 19 veces o campionato de Bizkaia. En 1956 demostrou por primeira vez no estadio de Montjuic en Barcelona o seu innovador modo de ensaio de xavelina. Tiña entón 48 anos, e pouco despois, o 21 de setembro, o mozo de 24 anos da Quadra-Salcedo utilizou o estilo de Erauskin para romper todas as marcas.

Pero a finais de 1956, a Federación Internacional de Atletismo prohibiu a utilización desta técnica nos Xogos Olímpicos de Melbourne, polo seu perigo, xa que con esta técnica de xiro e deslizamiento a xavelina podía escapar a calquera sitio. Entón adaptou a técnica: “Primeiro escribiron que a xavelina non tiña que dar a volta e sen ela botábaa a 95 metros”. Sobra para romper a marca mundial. Pero aínda a xavelina facía unha pequena rotación, que tamén se prohibiu noutra normativa: a punta da xavelina tiña que mirar en todo momento. “Aí asombráronme”. Por tanto, Da Quadra-Salcedo non rompeu ningunha norma, senón que as modificou posteriormente, o que foi suficiente para anular as marcas obtidas con anterioridade. A marca de 112 metros seguiría sendo o record mundial, xa que a mellor marca sitúase en 98,48 metros desde 1996.

Pero ao final esta técnica serviu ao aventureiro Miguel da Quadra-Salcedo. “Tiña un gran status entre os indios do Amazonas. Ese status nunca foi un branco, eu tiña a mellor comida, a mellor hamaca, o mellor lume, todo grazas á xavelina, porque eu máis lonxe botábaa”. A Federación Internacional de Atletismo recoñeceulle o que lle negou.