Como empezou en Elhuyar? Antes
estudei veterinaria en Zaragoza e despois de Ciencia dos Alimentos en Vitoria. Fixen pequenos traballos alí e aquí, pero non me gustaba. Elhuyar sacou unha bolsa para divulgar a ciencia e presenteime alí. Desde entón sigo aquí. Sempre quixen ler, escribir e falar. Por iso creo que na actualidade teño un posto de traballo que aúna plenamente as miñas afeccións.

Actualmente es un comunicador de ciencia
referente. Costa, pero creo que as mulleres tamén estamos a gañar referencia. É difícil desfacerse da carga que nos impón o propio sistema. Vergoñas, dúbidas, presuntas incapacidades… O proceso de empoderamiento adoita ser longo, pero afortunadamente diría que cada vez somos máis mulleres.

Refírome ao que está a pasar no momento, a cuestións moi relacionadas coa actualidade. Todo vai moi rápido e cremos que é imprescindible entender o que pasa. Tamén no ámbito científico temos que ser capaces de dar resposta ás necesidades do momento como vasco.

Dobre reto en ciencia e eúscaro? O máis difícil de
falar de ciencia é quitar prexuízos á xente. Sei que a ciencia é complexa, como a economía e a política. O noso reto é superar os prexuízos e ser comprensibles. Máis que explicar cousas curiosas, achegamos claves para entender a realidade. A ciencia é tamén información. Na medida en que a información é poder, a comprensión da ciencia tamén é poder da información. É importante comprender a ciencia e a tecnoloxía, máis no modelo social actual. E fágoo porque é en eúscaro, con moito pracer.

Como traballades a terminología? A miúdo temos que tomar decisións
e traballamos tanto coas universidades como con Euskaltzaindia. O eúscaro tamén debe asumir novas terminologías como o resto de linguas. Afortunadamente, xa son moitas as palabras que captamos. “Neandertales”, por exemplo, antes escribiamos con “h”: “neanderthales”. E apostamos por eliminar a ‘h’, transformando o nome orixinal. O eúscaro non está fóra do mundo e evoluciona como o resto das linguas. Ten lexitimidade e prestixio suficiente para tomar talles decisións. Si non, fánsenos estraños e ao final non os imos a facer do todo.

En que se atopa a ciencia na actualidade? Os investigadores estudan o que dá resultados
ou logros económicos. É onde se realizan os investimentos. As investigacións actuais están moi relacionadas coa saúde e/ou a enerxía. Reciben financiamento porque, en definitiva, son interesantes para o home branco heterosexual occidental. A investigación beneficia a quen pode pagar o resultado obtido. Pero a ciencia parte da curiosidade e do coñecemento.

Afortunadamente, fóra desa corrente principal, tamén se fai ciencia básica, pero non é a maioría. A ciencia necesita apoio económico. Tamén se investiga en Euskal Herria, na universidade e en centros especializados. Eu diría que hai que facer unha forza especial a nivel mundial para que todo o que se estudou sexa en beneficio de toda a sociedade.

Ciencia e cultura, e agora Frankenstein? Desde pequeno son un apaixonado da
literatura. Na era da pandemia, na que non podiamos saír de casa, fun aos libros que tiña en casa. E con Frankenstein, de Mary Shelley, publicou a Estratexia de Manipulación Petti. Escoitei cada vez, acordábame da novela. Ambas as obras refírense a estratexias de manipulación, ética, moral, etc. que se utilizan na sociedade. Púxenme en contacto con Petti para descubrir as miñas ocorrencias e sensacións. Ao pouco tempo propuxéronlle participar na (H)lunar e el botoume o anzol a min. Crendo que era unha cita inmellorable, para axuntar o traballo entre ambos e así poder sacar á luz Frankestein. E fixémolo. Por primeira vez subín ao escenario coa ilusión dun neno pequeno. Cunha confianza cega, sen saber como ía ser o resultado, a experiencia foi marabillosa. E o que a xente nos dixo despois.

Tan a gusto como tras micrófono no
tablado? Si, moi a gusto. Gústame moito. Tamén fixen teatro en Zarautz. Creo que é unha disciplina ideal para a experimentación. A min espertoume a sensación de liberdade.

Nunca tiven ningunha intención especial sobre o escenario. Pero sucedeu. E imos contentos onde chámannos. Teatro, danza musical, texto… Pódese integrar o que se queira. Nós polo momento unimos música e texto.