Fálase de Oriente, pero a nova xeración dos anos 2020, que chamemos así, vén tamén de Occidente. Ademais do ambiente moderno de Bilbao, hai outros mananciais, quizá con sucursais, pero con voz propia. Mungia xa creou a súa marca, como demostra o grupo TOC.
No rock progresivo oldie, pero sen necesidade de cantar doce minutos, os mungiarras están a desenvolver o seu propio son. Unha das características das súas gravacións é a sucidade, buscada expresamente en casa. Agradécese porque a imperfección alenta ao grupo.
Sen un, dous EPs publicáronse en vésperas da Feira de Durango e recolle catro cancións, afinando aínda máis o estilo mungiarra. Á volta do rock e do postpunk, o emblemático berro de voz de Xabier Bilbao e os arranxos de guitarra de Aitor Etxebarria –aquí o menor armónico, aí a disonancia, nunca o dobre do mesmo– outorgan ao grupo o selo con label. Como a TOC non será dúas.
Bo, Nire Loa pode lembrar ofrecer Lorak de Gatibu –como di o seu produtor nos comentarios de Youtube–, pero se se pode relacionar algo coa harmonía, en ningún caso é unha referencia estética. Teñen máis parecido con Lil Mutiko: “Subo ao escenario e sácoma, Alex Sardui, Alex Sardui”.
Porque son duras e elegantes, e neste EP demostrárono aínda máis. Eu poño unha Noite Eterna entre as mellores cancións vascas do ano pasado (M.S.) con esta potente greta final: “Aínda que estea escuro / Ten claro / Sempre estou aí”. Porque temos que mentir de cando en vez para enfrontarnos.
As letras e sobre todo as melodías teñen dor. Aínda que as cancións que se cantan á felicidade nos premios Gaztea e nas listas teñen máis protección, ou mecenado?, necesitamos outras melodías para aclarar os momentos escuros. Na sociedade que vai á picota, cantar de abaixo arriba e de dor fortalécenos moito máis.
Debido a que en traballos anteriores non se entendían as letras, vin moitos memes alí (por certo, hai temas que non deron moitos memes?). Pero ás veces non debes entendelo para sentirche. Porque a TOC é un imán. E non teñen manager nas súas festas e non sei onde entrar con embude. Pero se atrápache o imán faio a túa. Non poderá liberalo.
Semi-moderneo, medio macarreo, que a TOC sexa un modelo, un punto de chegada desta década que está a cambiar: “Na súa estrutura unha canción / É a que teño pero non é moito / Teño unha bala de prata/ Para eses infiidores pirados”.