San Sebastián, 1968. O Concello aprobou a planificación urbana do barrio de Intxaurrondo, coa conseguinte derriba de 19 caseríos. A mediados da década de 1950 comezaron a construírse barrios obreiros, de forma desordenada e por especulación. Con todo, tras a derriba dos caseríos, na década de 1970 a urbanización comezou a realizarse de forma máis planificada, e aos poucos o antigo espazo rural foi ocupándose de bloques de vivendas.

A finais desta década prevese a construción dunha nova sede da Garda Civil en San Sebastián. Pero como tiñan dificultades para obter licenzas de edificación, o goberno da UCD de Madrid decidiu comprar un bloque para traballadores. O cuartel de Intxaurrondo ou a comandancia 513 entrou en funcionamento en 1980, liderado polo comandante Enrique Rodríguez Galindo (1939-2021). Ao principio, ata que se completou a expansión do barrio, o cuartel estaba illado e pronto as medidas
de seguridade extremas convertérono en fortaleza, incluso o alcumado Fort Apache. Para algúns Intxaurrondo é símbolo da loita contra ETA, desde onde se desactivaron 278 comandos e tramitáronse as detencións de 1.550 membros da organización.

Pero quen se basean nas denuncias de torturas de centos e centos, deron ao cuartel outros títulos: “O laboratorio da tortura”, “o principal centro da tortura de Europa occidental”. O primeiro caso de tortura relacionado co cuartel de Intxaurrondo foi anterior á inauguración da sede. Durante a construción das sedes administrativas, ETA provocou a explosión dunha bomba e detiveron a Mikel Amilibia. A pesar da súa posta en liberdade sen probas, o avogado Juan Mari Bandres denunciou a tortura de Amilibia. E non só os detidos ou os seus avogados denunciaban torturas. Amnistía Internacional denunciou por primeira vez en 1984 dous casos de tortura en Intxaurrondo.

En todo o mundo, varios edificios que foran espazos de tortura están a converterse en espazos de memoria. Vila Grimaldi, antigo centro de detención e tortura durante a época de Pinochet en Chile, converteuse en Museo da Paz. No estadio de Santiago torturaron e asasinaron a decenas de persoas en 1973, entre elas Victor Xara, e desde 2003 o estadio leva o nome do poeta e cantante. En Barcelona, iniciáronse os trámites para converter a sede da policía de Via Laietana en “un lugar de memoria da democracia” para que non se esquezan as torturas sistemáticas do franquismo. Na mesma cidade de San Sebastián, o ano pasado, asinouse un acordo co Goberno español para pór a disposición do Concello o palacio La Cumbre e convertelo nun espazo de memoria. Lasa e Zabala foron torturados en La Cumbre e no cuartel de Intxaurrondo. Pero o principal centro de tortura de Europa occidental segue sendo sede da Comandancia da Garda Civil de Gipuzkoa.