Exemplo de loita contra a ditadura, vestir un kaiku. Centro Memorial Vítimas, Meliton Mazás. Enviar armas de ataque a Ucraína pola paz (non sabía dar, vender, deixar, que verbo pór, enviar, vinga, enviar). E nenos: mamá, imos facer chistes? Unha casa sobre un tellado. Unha chea de pastores e ovella coidando aos pastores.

Como se decide que é hora de ler un libro? Ten capacidade para entender? Para entender, que? Mensaxe? Que mensaxe? Non sabe ler. Sabe algunhas letras, todas as vocais e algunhas consonantes. Coñece o signo de interrogación, o signo de exclamación e punto. Segue en voz alta as liñas que aínda só lle envían raios pequenos ás súas orellas e ollos. E sabe onde empezan as liñas e cando empezan a xogar.

Saquei dous libros de poemas que tiña gardados. Ten cinco anos. Estala de risa porque lle pareceu moi gracioso que o mar estea dentro dunha botella, que vexa un poema cheo de disparos, letras no espello, “nai, ler outra vez”, “outra vez”, non sabe o que lle fai graza. Os zombies sempre triunfan en nós e fixéronlle ilusión os poemas que podían cantar. Leu todas as liñas travesas do outro libro, “aquí pon glu-glu-glu”, e “isto é zzzzzzzzzzz”, “unha porta!”, “por que dixo iso?”, “que é espertar soñar?”. Descoñecemento.

“Non podo durmir, déixame ver os libros antigos coa luz do corredor”. Non sabe ler. Eu sentín unha alegría perversa cando hei visto que un vínculo liberador case na escuridade non sabía nin cal elixir dos dous libros. Darase conta, quedará rexistrado, lembrarase…? Estou seguro de que neste momento, no colchón apatx e falando con debuxos e liñas, non está onde vexo, está alí. E si non se lle esquece (ten toda a vida para iso), nunca estará só, nunca se aburre.