No ano que deixamos atrás, no País Vasco peninsular había 150.000 persoas desempregadas, das cales case 80.000 non recibían prestacións económicas. Ao mesmo tempo, o 76% das empresas da CAPV sinala que teñen unha gran dificultade para atopar traballadores que necesitan. É unha dos paradoxos do mercado laboral do capitalismo.

Neste contexto falouse infundadamente de “gran dimisión”. Este concepto introduciuse en Estados Unidos en 2021, país no que unha proporción importante dos traballadores estaban dispostos a abandonar o seu posto de traballo para conseguir un modelo de traballo máis adaptado ás súas necesidades vitais. Está a utilizarse este concepto para explicar a “carencia” de persoal que actualmente se está dando entre os economistas vinculados ao mundo empresarial.

Esta “carencia” de persoal non é un problema xeral. Está a darse en sectores e postos de traballo moi concretos. Especialmente naqueles sectores que requiren perfís moi específicos, nos que existe unha forte competencia entre as empresas para acceder a estes traballadores. Doutra banda, tamén se está dando en sectores con condicións laborais desfavorables. No primeiro caso é conxuntural, que se impartirá ata que se forme máis persoal; no segundo é estrutural, que continuará si non se melloran as condicións laborais.

É habitual que as empresas non se responsabilicen da formación dos seus traballadores; eles queren contratar directamente ao traballador con experiencia. Para logralo queren orientar o sistema educativo a garantir os seus intereses ou que os traballadores paguen a formación dos seus petos. Ademais, as empresas non se responsabilizan dos custos de vida, exemplo diso é a actitude da patronal na negociación colectiva. Con todo, as condicións laborais son negativas e non só salariais: ritmos de traballo insosteible, falta de medidas para conciliar o traballo e a vida, sistema baseado no acoso laboral, entre outras características.

A miúdo cítase que a mocidade actual non quere facer esforzo, a escusa que se utiliza para explicar a falta de persoal no sector da construción. Neste sector o que pasa é que os traballadores teñen memoria, que na crise de 2008 deixaron a estes traballadores da construción ao carón, quedándose arriba co ceo e abaixo coa terra. Tamén temos a situación da hostalaría, un sector con malas condicións laborais, cunha parte dos salarios en bolsa silenciosa e sen cotizar, cuns horarios laborais malos. A pandemia chegou e a crúa situación quedou patente. Para que volver a un traballo precario cando hai outros empregos precarios algo mellores?

Pode haber algunha solución? Estamos a describir unha loita fundamental no conflito entre traballo e capital. O obxectivo das empresas é obter unha maior plusvalía, aumentando a carga de traballo e pagando, si é posible, o mínimo. Cando se fala de “ausencia” de traballadores, na maioría dos casos, non é unha carencia real. Á hora de enfrontar este problema, non se quere falar das condicións laborais, as empresas non queren asumir a responsabilidade e o custo da formación. As patronais non incidirán nin mencionarán nos seus informes.

Cando falamos de emprego, temos que cambiar o compás, pondo a vida por encima da economía: o traballo está de máis, é capaz de redistribuílo, con condicións dignas para todos, para que todos poidamos traballar. Con 150.000 persoas desempregadas, existe a posibilidade de empregarse. Pero iso non ocorrerá no capitalismo. No capitalismo, porque non hai solución para os traballadores.