O Goberno repartiu 6 millóns de euros entre os medios de comunicación a finais de 2022, argumentando que é para facer fronte aos danos económicos causados polo COVID-19. Un ano antes repartiu 5 millóns de euros e, como entón, o grupo Vocento e o grupo Noticias seguen sendo os máis subvencionados. Como entón, o Goberno deixou fóra destas partidas económicas varios medios de comunicación en eúscaro, entre eles ARGIA. O mundo da
comunicación está a experimentar profundos cambios e a esta tendencia xeral sumáronse a pandemia, o encarecemento da vida (entre eles o da electricidade e o papel)… e este tipo de axudas son necesarias para axudar á transformación, o que pasa é como se fai esa repartición de diñeiro. No ano 2021 o Goberno repartiu o diñeiro sen facer ningunha convocatoria, mediante subvencións directas, e no ano 2022 fixérono con algún criterio, pero con estes criterios volveron a priorizar os mesmos grupos de liñas, os máis grandes, xusto o contrario: o diñeiro público debería priorizar os máis vulnerables e os máis necesitados, os medios de comunicación sen beneficios. Estas subvencións que reforzan aos máis fortes deberían darnos que pensar. Si analizamos a
repartición de diñeiro desde o punto de vista lingüístico, é aínda máis grave: os medios de comunicación que están a apostar pola normalización lingüística neste país do eúscaro volveron a quedar fóra: case todos en 2021 e a maioría en 2022. Premiaron aos grupos máis grandes e prexudicaron aos medios de comunicación en eúscaro. O Goberno estableceu uns criterios para a distribución destes
6 millóns, pero a elección destes criterios non é fácil de entender. O día a día é un dos criterios que puxeron, pero que é o día a día, cando hoxe todos estades no ámbito dixital? [xustamente o Goberno deixou fóra desta distribución de diñeiro a ARGIA argumentando que é un semanario] Que universo de medios queremos? Si hai que establecer prioridades na repartición de diñeiro, nós pensamos que o criterio debería ser o peso da lingua e o enfoque de pobo, pero puxeron un criterio que prexudica aos medios de comunicación en eúscaro: o alcance.

Que desequilibrio produce o reforzamento dos mesmos con diñeiro público, tanto a través deste tipo de subvencións especiais como a través da publicidade institucional (é dicir, en que medios de comunicación as institucións pon publicidade paga)? Vimos dun panorama
desequilibrado, e en lugar de diminuír o desequilibrio, estas subvencións non fan senón aumentar o desequilibrio. O desequilibrio na publicidade institucional é enorme e nesta última subvención seguiuse o mesmo criterio que na mesma: o alcance [a cantos cidadáns chega este medio de comunicación]. Pero o alcance depende de: Os medios de comunicación en eúscaro temos un alcance moi grande si temos en conta os potenciais receptores en eúscaro, pero tense en conta o alcance de toda a poboación e volvemos saír prexudicados.

Premiar aos medios de comunicación, tanto en castelán como en eúscaro, que teñen maior alcance no mesmo campo de xogo é unha “trampa”, sabendo que os receptores potenciais castellanohablantes son máis que receptores euskaldunes?
Iso é. Todos nos meteron no mesmo saco e como estamos nunha lingua non normalizada non podemos competir nela.

En que medida prexudica a pluralidade da oferta xornalística e o dereito á información dos cidadáns a desigual distribución do diñeiro público? Desde o sector que traballamos en eúscaro
facemos fincapé na nosa achega lingüística, pero non só iso, senón tamén desde a perspectiva da diversidade e o dereito á información, porque a nosa función social vai máis aló da normalización lingüística. Para xustificar a partida de 6 millóns de euros, os medios de comunicación destacaron precisamente esa función social que temos desde a administración pública, pero unha vez máis se priorizan os grupos máis grandes e si a maior bolsa de diñeiro vai cara a eles, dáselles a vantaxe de afrontar o profundo proceso de transformación que todos vivimos no sector. Esta vantaxe pode permitir que estes grandes grupos de medios de comunicación poidan ofrecer nas futuro ferramentas e produtos atractivos e innovadores e nós non. Non sei si hai trampa, pero si desvantaxe, e as institucións non deberían promover a desvantaxe, ao contrario. As organizacións deberían fomentar que se garanta ao máximo a diversidade e a visión mediante axudas. Debería promover un sistema de comunicación plural para fortalecer as funcións públicas, a función social e a función crítica, non unha visión única.

Tamén está a subvención dos medios de comunicación en eúscaro, que deben outorgarse por lei. Levan tres anos negociando e
ouviron desde o Goberno que non era posible incrementar a cantidade que vostedes pediron para estabilizar o sector. De súpeto, sacou unha partida de 6 millóns de euros para distribuír entre os medios de comunicación que funcionan maioritariamente en castelán. En 2019 conseguiuse acordar un novo modelo de subvención que non dependa precisamente do seu alcance, senón máis centrado nas noticias e contidos que se xeren, co obxectivo de garantir a estabilidade dos medios de comunicación e superar a competencia entre os medios de comunicación. Foi un paso importante, pero neste tres anos non conseguimos actualizar os custos estándares fixados entón –estamos a falar dos custos de 2018-2019, e é evidente que os custos aumentaron moito–, nin conseguimos incrementar significativamente esta bolsa de subvención para poder cubrir os custos reais. Desde o Goberno Vasco dixéronnos que non hai recursos para cubrir as demandas que puxemos encima da mesa, e de súpeto sacaron unha subvención dos primeiros 5 millóns de euros e ao ano seguinte 6 millóns de euros. Si, tomámolo con sorpresa, e ao final é unha cuestión de prioridades, porque sempre se trata de políticas públicas, e parece que os medios de comunicación en eúscaro non están entre as prioridades do Goberno, polo menos iso é o que vimos na distribución de diñeiro. Desde a Iniciativa
na que estamos representados os medios de comunicación en eúscaro, seguiremos incidindo nos foros necesarios para situar ao sector dos medios de comunicación en eúscaro entre as prioridades.

Di que é unha cuestión de prioridades. Non hai vontade política de pór en primeira liña os medios
de comunicación en eúscaro? A Mesa de Medios de Comunicación puxemos en marcha un foro de interlocución estable co Goberno e valorámolo positivamente, vemos que o departamento que mantén connosco esta intelixencia ten vontade de impulsar o noso sector, pero logo, á vista do visto, parece que a distribución económica decídese noutro lugar. Facenda pon freo a cada departamento do Goberno, e a nós díxollenos que nos orzamentos non hai un aumento significativo de recursos para o noso sector. Seguiremos incidindo para que nos orzamentos anuais increméntese esta bolsa co dobre obxectivo de garantir a estabilidade do sector e de impulsar os procesos de innovación necesarios para o sector.

Refírese á estabilización do sector, pero nas subvencións de medios de comunicación en eúscaro, cando os custos aumentaron, hai medios de comunicación que recibiron menos diñeiro que
noutras subvencións. Si, o actual modelo de subvencións aos medios de comunicación en eúscaro aínda ten deficiencias. Si un é moi significativo e repetímosllo ao longo destes anos: a presentación á convocatoria dun aumento significativo da produción ou dun novo medio de comunicación debe achegar máis recursos para destinalos a eles, de non ser así o resultado é que a bolsa é limitada e afecto a outros medios de comunicación, é dicir, tómase do diñeiro correspondente aos demais, e iso é o que ocorreu nas últimas subvencións a medios de comunicación en eúscaro. A situación é paradoxal: en realidade é unha boa noticia crear un novo medio de comunicación en eúscaro e non deberiamos vivir con preocupación, pero un novo proxecto fai que se reduza o diñeiro aos demais, e a isto hai que engadir que o encarecemento da vida, os custos estándar, superou por completo a bolsa de diñeiro que acordamos en 2019.

En definitiva, as subvencións dos medios de comunicación en eúscaro ponnos en competencia uns e outros medios de comunicación. Prefiren algunha fórmula diferente que responda ás súas necesidades? É dicir
, deberiamos acordar un novo sistema que supere a competencia, porque non podemos estar uns mirando a outros, porque cada un recibiu o diñeiro: é perverso. O que necesitan os medios de comunicación é que van contar cos medios axeitados ao labor que realizan, para que non se impoña a incerteza ante cada convocatoria, e existen fórmulas para iso, ben por convenio ou por outros medios. Cando hai vontade política habemos visto que hai todo tipo de fórmulas: en 2021 repartíronse 5 millóns de euros sen facer ningunha convocatoria, en 2022 convocouse pero cunhas poucas e determinadas condicións…

Fala da importancia da innovación en formatos, soportes, modelos xornalísticos… Están a colaborar desde as institucións neste camiño, cren nesa aposta?
Non está a ser fácil conseguir, como se fai con outros sectores, destinar unha cantidade de diñeiro ao noso sector da innovación. Fixemos dúas rolda cos partidos do Parlamento Vasco e ao principio todo eran boas palabras, pero logo apenas se destinou diñeiro. Desde o Goberno Vasco dixéronnos que si se necesitaba diñeiro para innovar, encima da mesa para pór proxectos, e así o fixemos, presentamos proxectos, pero só aceptaron cerca do 3% dos recursos que necesitan eses proxectos. A clave está na substitución que nos dá o Goberno aos medios de comunicación en eúscaro, e seguiremos tentando que nos teñan en conta nos espazos de poder. Neste camiño imos avanzando lentamente.

Cales son os principais retos das iniciativas a curto e medio
prazo? Adquirir máis recursos, dar pasos no coñecemento e mellora do sector e profundar na colaboración. En definitiva, o sector está inmerso nun proceso de transformación e a nosa función é apoiar estes procesos desde Hekimen, ofrecendo formación aos medios de comunicación, fomentando o traballo en común, adquirindo recursos…