Cheguei a Euskal Herria hai dous anos. Cando vou onde vou, a pesar da visita, tento entender a base material do lugar: cales son os principais sectores, a taxa de paro, o IPC ou o salario mínimo local. Estaba convencido de que chegaría a un pobo de baserritarras, cunha poderosa burguesía industrial aliñada ás necesidades do desenvolvemento nacional e cunha condición laboral menos precaria que os Países Cataláns turistificados. Con todo, a realidade que atopei está moi lonxe daquela idea: grazas ao mercado libre, Euskal Herria tamén se está terciarizando e os fondos de investimento non só están a tomar conciencia das vivendas.

A presenza de capital risco e outros fondos aumentou desde hai anos entre os principais accionistas das empresas vascas. Estes fondos asumen o control das empresas, impondo unha axenda contraditoria cos intereses de desenvolvemento do País Vasco. Por exemplo, a empresa Uvesco, propietaria dos supermercados BM e Amase, foi adquirida este ano polo fondo francés PAI Partners, propietario tamén de Angulas Aguinaga. Euskaltel é propietario dos fondos Cinven, KKR e Providence, tras vender a Masmovil por catro xoxes. ITP, propiedade de Bain Capital, participada maioritariamente por Aernnovan Towerbrook, comprada polo investidor danés EQT Solapark, e un longo etcétera.

Peches de empresa, deslocalizacións parciais e totais, despedimentos derivados… En Euskal Herria existe unha clara tendencia á destrución do emprego industrial e dos servizos asociados. O emprego industrial en Álava reduciuse un 4,5% entre 2009 e o terceiro trimestre de 2022, en Bizkaia un 10,49%, en Gipuzkoa un 16,67% e en Navarra un 5%. Con todo, o descenso é moito máis acusado no sector primario: 38,46% en Álava, 66,67% en Bizkaia, 35,29% en Gipuzkoa e 31,16 en Navarra. Pola contra, no sector servizos, onde os salarios son moito máis baixos, Álava aumentou un 8,23%, Bizkaia un 11,03%, Gipuzkoa un 8,18% e Navarra un 15,73%.

Este cambio no nivel de produción, ademais de afectar directamente aos salarios de todo o persoal do País Vasco, xera unha maior dependencia externa: o que antes se producía, agora temos que compralo desde fóra. Por tanto, non podemos decidir que producimos nin como o distribuímos. Este modelo lévanos á precarización e faio directamente contra a cidadanía vasca, porque non somos tan caseiros, nin industriais, nin, por tanto, soberanos.