argia.eus
INPRIMATU
Maialen Lujanbio campioa por terceira vez
Redondo pero afiado
  • O 18 de decembro, 13.300 afeccionados ao bertsolarismo converteron Nafarroa Area nunha caixa de resonancia do eúscaro. Ademais de xogar a final por primeira vez en Navarra, a composición dos finalistas fixo histórica, xa que por primeira vez cantaron tres mulleres, e tras 55 anos pasou á final un navarro (ou dous segundo a forma de entender a cidadanía, porque Outeiro vive en Pamplona nos últimos anos). Maialen Lujanbio estaba a esperar alí e rompeu a estatística de que quen se pon en directo ao torneo non vístese campión, obtendo o terceiro. Soñou con Arzallus, e entón estalou o programa de todo o día con contido e acrobacia lingüística.
Estitxu Eizagirre @eeizagirre 2022ko abenduaren 22a
Argazkia: Dani Blanco.

Maialen Lujanbio, Amets Arzallus, Aitor Mendiluze, Sustrai Outeiro, Alaia Martin, Beñat Gaztelumendi, Nerea Ibarzabal e Joanes Illarregi. Nesta orde estableceu na páxina da historia as táboas de puntuación, pero cada público lembrará con maior intensidade, segundo os seus gustos, un ou outro destes bertsolaris cando comece a pensar na final histórica de 2022. Mesmo antes de que se desen os
dous nomes dun e outro se podían escoitar tantas opinións como o oído; o nome de Lujanbio era o máis repetido, pero a partir de aí o oínte tiña a sensación de que todo estaba aberto. Ao día seguinte observando a táboa de puntuacións da final, Arzallus só obtivo dous puntos e medio de vantaxe na terceira posición de Mendiluze.

Outra conclusión que se pode extraer dos puntos é que a competición máis se xoga en solitario. De feito, todos os bertsolaris, salvo un, obtiveron a súa máxima puntuación en solitario. Adiviñas quen é quen na décima pequena conseguiu máis puntos que na individual? Beñat Gaztelumendi. Se os estereotipos de cada bertsolari déronche pé a pensar outra cousa, quizais sexa o momento de sacudir os estereotipos.

Temas actuais

Hai quen di que os bertsolaris son “a voz da comunidade”, e que o campionato principal é tamén unha cuestión de lexitimidade ou recoñecemento, quen designa como representante simbólico á comunidade de afeccionados ao bertsolarismo. A min os bertsolaris bríndanme o ventre do pobo, e a sesión de bertsos paréceme unha constelación familiar na que saen á luz os temas, as situacións, as actitudes, as contradicións, os pensamentos, os sentimentos... que vivimos no día a día de todos. Que quen cantou un bertsolari non lle dixo nada a vostede? Tranquilo, no público haberá moita xente que se sentiu perfectamente identificada con estes versos e que valorou moitísimo. O discurso destoutro bertsolari pareceulle obtuso a eses expertos? Quizais a min parézame o máis exixente, porque quen está nesa situación na que o bertsolari colocouse sabe o que sente e pénsase mellor neses casos... Escoitamos as sesións mirando ao traballo dos bertsolaris, e comentamos os bertsos coma se falamos de bertsolaris, pero non fala máis de nós como perdamos cada verso? Biribil explicou Nerea Ibarzabal o valor de estar sete horas sentada escoitando bertsos:

“este mundo queimado véndenos

a miúdo que cando o fume é violento, a
présa e o
intercambio de diñeiro
é unha acción revolucionaria”.

Catro (cinco no caso do actual campionato) son os temas que se acumulan na sociedade na constelación familiar dominante interanual, as ideas e discursos que teñen forza, a lexitimidade das formas de falar en cada momento na nosa comunidade, as características dos carismáticos ante a época pública… Entre as problemáticas destacan a diversidade de xénero e sexo, a situación do eúscaro, a migración, as desigualdades sociais e a violencia machista. Estes son os temas que abordou Maialen Lujanbio nos seus dous temas individuais, que son os que obtiveron maior puntuación entre todos os versos do programa: cando cantou da pel da muller inmigrante que limpaba casas alleas, obtivo 214,5 puntos e en solitario cantou á crise xeral sementando moitos destes temas, con 209,5 puntos. O terceiro verso máis puntuado foi o de Alaia Martín, que obtivo 207,5 puntos cando describiu a etapa e o cuarto máis puntuado foi o de Amets Arzallus, quen logrou 203 puntos no seu traballo de recuperación paterna da súa filla transexual.