O Museo Dobre é un proxecto en marcha desde o ano 2018 no museo de San Sebastián. Convídase a un artista a investigar na colección e o patrimonio do museo e desde a súa mirada ofréceselle a oportunidade de presentar unha intervención ou proxecto artístico que incida tanto na colección como na museografía do museo. O que crea –película, vídeo, escultura ou debuxo– ten que ver co tres tempos do museo: co pasado, porque parte da colección ou patrimonio do museo; co presente, porque analiza, interpreta ou interroga desde a mirada actual o propio museo e a súa construción; e co futuro, porque a obra creada pasará a formar parte da colección do museo. Por iso é especial e importante este programa, porque ano tras ano as obras creadas polos artistas contemporáneos incorpóranse á colección artística do Museo San Telmo e fan referencia a pezas, obras de arte, obxectos, documentos ou edicións que forman parte da colección e do patrimonio, desde a mirada actual.

A orixe do proxecto foi a exposición Soft Focus do artista Asier Mendizabal. Ordizia presentou a exposición no museo en 2014 e o traballo presentado incorporouse á exposición permanente do museo. A instalación de Mendizabal mostraba preto de 80 diapositivas, que reproducían algunhas das pezas do museo que Sigfrido Koch realizou en 1976 para a Gran Enciclopedia Vasca a través dun filtro difusor denominado soft focus. Este traballo reflexionaba sobre a fotografía e a etnografía e baseábase nas imaxes do inventario da colección do museo. Pódese dicir que esta operación foi a semente para pór en marcha o Museo Dobre. De feito, como Museo de San Telmo é un museo social e unha colección de arte, existía a vontade de difundir esta colección artística incorporando as intervencións de artistas contemporáneos. Nos museos desta tipoloxía sempre é un tema delicado a división estrita entre belas artes e etnografía. Con todo, con este programa abriuse un espazo de experimentación pioneiro entre as dúas categorías, que tamén leva riscos, pero que a través de prácticas artísticas amplía as perspectivas sobre a colección etnográfica do museo e as narrativas da exposición.

A partir deste camiño, os artistas Iratxe Jaio (Markina-Xemein, 1976) e Klaas van Gorkum (Delft, Holanda, 1975) titularon O atlas dun imperio en papel á obra que presentaron dentro do proxecto Museo Dobre. Trátase dun gran traballo que viu a luz por traballar durante un ano no fondo do museo. Na antiga igrexa de San Telmo pódese ver unha obra con forma audiovisual, rodeada de once lenzos do pintor Josep Maria Sert, unha proxección abrazada pola suave luz que domina a capela. Sobre un peana e apoiado nun atril, ábrese un gran libro encadernado a man no que se proxectan mapas de diferentes tipoloxías, como unha pantalla.

Os mapas que se proxectan son unha selección de mapas, cartografía e planos antigos que se conservan no arquivo do museo. Seleccionáronse os mapas que se almacenaron e arquivado durante décadas no almacén de Pinacoteca e no Depósito de Irún e comezáronse a fotografar, en detalle, cunha calidade moi alta para a súa posterior dixitalización. Para facer ben este traballo, inventaron un brazo robótico e fotografaron con precisión mapas cun zoom macro obxectivo, elaborando unha cartografía propia dos mapas, percorrendo os territorios que reflectían eses mapas centimétricos, acurtando distancias, rexistrando na súa totalidade os montes, mares, zonas rurais e rúas das cidades, nunha operación similar á exposta por Borges no seu conto. Estes miles de imaxes dixitalizadas foron arquivadas e almacenadas baixo un algoritmo para que o algoritmo seleccionase as imaxes proxectadas en cada momento. O atlas dun imperio en papel é, por tanto, un rexistro exhaustivo dos mapas escondidos no fondo do museo, un retrato vivo dun mapa que se materializa nun libro de follas brancas. Os novos mapas proxéctanse constantemente nunha viaxe sen acabado. Ademais, a calidade da dixitalización dos mapas é tan alta que permite diferenciar a tinta dos mapas, a grafía, o gran do papel ou as impresións dixitais do litógrafo. A proxección, que permanecerá aberta até xullo de 2023 na capela do museo, incorporarase á colección do museo para que os traballos de artistas contemporáneos teñan unha presenza máis destacada na colección artística do Museo.

A intervención de Jaio e van Gorkum foi a cuarta do programa Museo Dobre. Previamente participaron no programa Jose Mari Zabala, Erlea Maneros Zabala e Ibon Aranberri. Zabala realizou unha película, documental que parte dos arquivos e documentos do museo baixo o título Maxia, materia e necesidade. Esta película está actualmente dispoñible na sección Industria da colección permanente, axente do cambio. A invitación para participar no programa Zabalari realizouse a través da artista Erlea Maneros Zabala. Maneros Zabala presentou para o paradoxo 2020/21 un precioso proxecto que levaba o nome de Norusta. Durante este tempo, Pandemia marcou por completo a mirada do artista de Lekeitio sobre unha litografía da colección: a estampa que representaba o cabo Antzoritz da costa de Lekeitio. O artista descubriu que a estampa de Pedro Pérez de Castro no século XIX quedaba bastante afastada da realidade e para comprobala tomou a piragua e realizou varias saídas á zona con cámara fotográfica. Norusta era, por tanto, un proxecto que, ademais da colección fotográfica da costa de Lekeitio e a litografía antes mencionada, presentaba unha obra de vídeo. Ademais, Maneros Zabala doou ao museo a rama dun corzo que se gardou na súa familia durante xeracións. A intervención do artista que reflexiona sobre como se crean as imaxes e sobre a importancia dos imaxinarios foi moi clara e intelixente, entre outras cousas porque expuña de forma moi orgánica o pasado, o presente e o futuro.

A invitación de Zabala Maneros chegou a través de Ibon Aranberri. Aranberri foi o primeiro en inaugurar o programa Museo Dobre e puxo o foco tanto nos claustros do museo como nos ronseis acumulados nos almazenas. Estes ronseis, utilizadas en principio de forma horizontal, empezaron a colocarse verticalmente no museo para ocupar menos espazo e presentalas ergueitas, e Aranberri fixouse nas estruturas que se utilizaban para almacenalas. Desde esta observación, o artista reinterpretó unha estrutura de almacenamento de gran tamaño, presentada no propio claustro. Por outra banda, realizou calcos nos relevos dos ronseis, dando protagonismo á grafía e simboloxía tallada na pedra. O artista suízo Hinrich Sachs recibiu a invitación para participar o ano que vén no Museo Dobre, na lóxica, o patrimonio e a colección artística do museo.