Antes de ler Etham Frome de Wharton, o lector atopará dous prólogos: o primeiro, unha introdución explicativa escrita polos propios tradutores, que ademais de recoller algúns contextos e datos biográficos do autor, realizan unha análise detallada do libro; e o segundo, un prólogo moi interesante realizado polo autor. De feito, algunhas escritoras utilizárono (ou o teñen?) utiliza a estratexia: perdura unha humildade impostada (o meu único mérito quizais sexa percibir que o procedemento utilizado nestas obras podería aplicarse tamén ao meu sinxelo relato) para seguir facendo o que non se espera del: escribe.

A min pilloume a primeira frase do libro. En canto lin, quixen saber cal é esa historia que tanto escoitou a voz narrativa por partes e tantas veces por boca de moita xente. A frase é intriga, misteriosa. Pero ademais desta información explícita, a xente sitúanos nun espazo coñecido. Probablemente nun pequeno pobo, probablemente no medio rural.

Wharton (un dos escritores máis importantes por moitas razóns XX.mendeko) acerta en moitas cousas, pero brilla especialmente na tensión e o equilibrio entre os personaxes. A voz narrativa é a terceira persoa omnisciente; é a voz de autoridade, que todo sabe, entre outras cousas, a diferenza entre o que din e (en especial) silencian os personaxes ou o que din, o que mostran a medias e o que fan. A voz fainos cómplices e testemuños do que estamos a ler.

Ethan Frome debe elixir entre dúas mulleres: a súa muller, a quejida e a escura Zeena, que non ama (XIX). Pode ser un exemplo de anxo da casa do século) e Mattie, novo, chea de alegría de vivir XX.mende, un exemplo da muller cálida inicial. A medida que o libro avanza, a intensidade aumenta e a desconfianza e celos de Zeena, a contundente loita interna de Ethan Fome e o namoramento de Mattie crean un estado atómico.

Trátase dun libro enxeñoso, cheo de ironía e capacidade de enfrontarse a un dilema moral, profundo. Ten un ritmo pausado pero o elemento da intriga axúdanos a avanzar e lese moi ben.

Este libro é outro exemplo do auxe que estamos a observar nos últimos anos (por certo, digamos que é absolutamente necesario e desgraciadamente insuficiente): un paso máis na posibilidade de ler en eúscaro a literatura universal creada por mulleres. Miren Arratibel e Aintzane Atela realizaron un traballo profesional de ponte cara ao eúscaro.