Libros antigos novos
Hai un mes, o 16 de xaneiro de 2022, Peru Iparragirre publicou un interesante artigo: Os libros antigos en euskera novos lectores?. Destacou as verdades lamentables: que a nosa literatura antiga, especialmente a que consideramos clásica, non é máis alcanzable, debería ser accesible de forma unificada e estandarizada, de forma adaptada, é dicir, que as xeracións novas non teñen a oportunidade de beber da vella fonte. Estou moi de acordo con esta visión: do mesmo xeito que o fan as principais culturas, nós tamén deberiamos reeditar os nosos clásicos cunha presentación didáctica e crítica tan zumenta como atractiva.
Recordo especialmente os escritos máis antigos, os escasos fragmentos que nos chegaron desde a Idade Media, os do Renacemento e os da época neoclásica, porque quere dicir os do século XIX. Estes textos son aínda máis afastados, máis inaccesibles e incomprensibles para a maioría da xente de hoxe, tamén para quen estuda. En Bizkitarte forman o noso e non deberiamos arroz.
Vendo, ademais, que os textos deses tempos son escasos, deberiamos publicar tamén obras literarias doutras linguas europeas en eúscaro, para que quen non está famento poida situar a vella literatura vasca nunha ampla corrente literaria.
Por tanto, é de agradecer o proxecto que o Ateneo Navarro e a plataforma dixital Booktegi levaron a cabo o pasado ano: En 1559 Margarita de Navarra escribiu Heptamerona traducíndose ao eúscaro para a súa difusión gratuíta na rede. Esta obra foi creada por Margarita, seguindo o modelo de Decamerona de Boccaccio, onde uns viaxeiros se atopan nun convento dos Pireneos, Cauterets, por unha rápida tormenta que rompeu os medios de comunicación. Os personaxes deben estar a observar para que unha ponte sexa reconstruído e pasan o tempo contando historias entre dúas misas. Camiñantes de diferentes idades, homes e mulleres, proponse adiviñar relatos agradables e divertidos. En total, 72 contos son lidos así en Heptamerona, repartidos en sete días, e o escritor deixou sen pensar a súa obra.
Margarita de Navarra François I. Era a irmá do rei de Francia, amigo de espos Enrique de Navarra II.aren. Tivo dous fillos: Joana de Albret converteuse na raíña de Navarra e Enrique IV foi rei de Navarra e Francia. Foi unha muller sabia e requintada, famoso mecenas. Apoiou a escritores que elaboraron escritos innovadores, como Rabelais ou Bonaventure deas Périers.
O Ateneo Navarro e o proxecto de Booktegi apareceron no momento de desaloxar a casa que acabamos de coñecer. Desexarían publicar un día de obra ao ano. As historias do primeiro día foron presentadas en outubro de 2021 no Conserxe de Pamplona, mentres que as do segundo día serán totalmente audibles en Amaiur o próximo 29 de outubro. Calquera pode apuntarse á lectura.
Un bo símbolo é organizar o acto con motivo do 500 aniversario da batalla de Amaiur. Pero esta tradución en eúscaro de Heptamerona merece a pena dedicarse a un plan máis xeral de recuperación de clásicos. Non para que os vascos obedezan a unha conciencia moral, pero para que se iluminen co goce da estética anterior. Lemos, pois, o que un segue ao outro é o que sinala Emaraz, de Etxepare, e Margarita, sobre a condición da súa muller na era “humanista”. É posible que dúas reflexións fáganse aí, contrastando ben os textos...
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Hai quen, sendo un cerebro brillante, con definicións de "pouco detalle", son expertos en transformar e transformar o mesmo, dito doutro xeito. Era súa e foi un proxecto in eternum que se repetiu durante décadas. Esta era unha das principais razóns para deixar de ser... [+]
O 26 de decembro, durante un ataque aéreo, o Exército israelí matou a cinco xornalistas palestinos que tentaban chegar á cidade. Con eles mataron a 130 xornalistas palestinos. Esta noticia lembroume un par de cousas, a primeira, a persecución que sofren os verdadeiros... [+]
Nos últimos meses tocoume traballar en varios institutos e, nalgún momento, tiven que falar cos alumnos das posibilidades que ofrece o mercado laboral. A tipoloxía dos alumnos é variada e nunha mesma cidade varía moito dun barrio a outro, dun instituto a outro, e tamén... [+]
A nena que aparece no centro da fotografía, que dificilmente se pode considerar histórica, está a escribir unha lista de adxectivos: eu, ti, el, nós, vós, eles. Mirando cara abaixo, non puiden ver como era a súa mirada.
Insensible ao labor do fotógrafo, vostede, lenta e... [+]
Cando traballas con persoas maiores ou con persoas con diversidade física e neuronal, dásche conta de que a idea da competencia na nosa sociedade limítanos moito como especie. É dicir, o noso sistema ponche en valor por facer as cousas de maneira específica, e o que non o... [+]
Quería escribir polas luces de Nadal e reivindicar que se converta nunha tradición anual nesta época de iluminacións de rúas, un espazo público acolledor, alegre e gozoso desde o punto de vista da clase. Pero, por suposto, tamén espazos públicos cálidos onde algúns... [+]
Perdoa aos carballais, encinares, olmos, garzas, fresnos, alisedas, castañares, bidueiros, gorostidias, manzanales, piñeirais e a todas as sociedades das árbores, pero hoxe o hayedo ten unha cita con motivo das celebracións da fronteira invernal.
Resúltame máis fácil... [+]
Volve Euskaraldia. Ao parecer, será na primavera do ano que vén. Xa o presentaron e a verdade é que me sorprendeu; non o propio Euskaraldia, senón a lema del: Farémolo movéndonos.
A primeira vez que a lin ou escoitado, vénme á cabeza o título da obra que puxeron para... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Cando o sistema colonial capitalista heteropatriarcal cuéstionase e loita, ataca sen piedade. Utilizando todas as ferramentas ao seu alcance para fortalecer, fortalecer e consolidar o poder institucional, os medios, a xustiza, a lingua, a cultura, a violencia...
En Suíza,... [+]
Non sei si vostedes tamén teñen a mesma percepción –recoñézoo: aquí empecei a escribir de maneira acientífica–. Refírome á extensión natural da palabra preguiza. Cada vez escoito máis nos recunchos de Hego Euskal Herria: eúscaro, español e, por suposto,... [+]
Moitos en Nadal sentimos máis preguiza que ilusión ao pensar nas comidas e encontros familiares. Pero adiantámosvos que non é a comida a que nos fai sentirnos colectivamente incómodos, senón a normatividad que define á familia tradicional. É máis,... [+]
Sempre me pareceu máis significativo o modo que se di en castelán aos carruajes que se poden atopar aquí e alá: humilladero. Non é un nome bastante lixeiro, branco ou non ten ningunha connotación? Á fin e ao cabo, todo o que pasaba por alí debía ser humillado. É sabido... [+]
O final da República Árabe Siria causou unha gran sorpresa pola forma en que se produciu: rápida e case sen resistencia. Con todo, non é tan estraño si temos en conta que o país estaba destruído, empobrecido e trocado. Hai tempo que a maioría dos sirios non se preocupaba... [+]