Fai 50 anos tiñamos un cálido debate entre nós sobre a necesidade de centrais nucleares para xerar electricidade. Con todo, a maioría dos vascos tiñamos claro que o catro centrais nucleares previstas non debían construírse en Hego Euskal Herria. Para facer fronte a estes xigantescos proxectos, mobilizouse ao pobo vasco e ETA sumouse a ese obxectivo. Pola contra, a elite vasca quería construír esas centrais, porque pola contra “estariamos obrigados a comer coles e a vivir coa luz das velas”, como nos contou Xabier Arzalluz. Desde entón imos facer xa cinco décadas e afortunadamente a previsión do xefe da jelkide aínda non se cumpriu.

Aqueles anos entusiastas de apoio á nuclear fóronse difuminando, sobre todo tras o accidente de Three Mile Island en EE.UU. en 1979; máis aínda, a forza nuclear debilitaríase cara ás explosións radioactivas de Chernobyl en 1986; e, por último, o remate a este arriscado método de xeración de luz que daría o Fukushima 2011.

Desde entón, comezáronse a dar pasos para pechar centrais nucleares en países como Alemaña, Suecia, España ou EEUU (California), pero non no Estado francés, onde recentemente o presidente Macron previu construír novas centrais nucleares, aínda que a maioría das centrais deste país teñen graves problemas: a oxidación das instalacións, o quecemento e a repercusión da auga dos ríos para arrefriar reactores, que afecta negativamente á flora e á fauna do río.

Hoxe en día estamos inmersos nunha crise enerxética na que todos os países da UE trouxéronnos á mesa o tema das centrais nucleares para garantir o nivel de consumo eléctrico. Así mesmo, a Comisión Europea ha recoñecido que a enerxía nuclear para a transición enerxética é limpa, cedendo ao Estado francés; é máis, as necesidades de consumo víronse agravadas pola política rusa de gas, que incrementou gravemente os custos de produción de electricidade.

Nesta situación, as posicións políticas coas centrais nucleares están a moverse, sobre todo entre os ecoloxistas. De feito, até agora a maioría dos ecoloxistas estaban en contra destas centrais, pero están divididos en Alemaña, en Suecia e en EEUU.
Con todo, o problema dos residuos reactivos está pendente de solución e non será fácil atopar unha solución axeitada. Por exemplo, en EE UU acumúlanse ao redor das centrais e en Europa as autoridades tratan de atopar solucións. En Suíza, xunto á fronteira alemá, está a construírse un depósito destes residuos nun buraco de barro subterráneo de 800 metros onde os residuos reactivos depositaranse en cubas de aceiro. Finlandia tamén está a levar a cabo proxectos de soterramento. Así, estímase que durante 100.000 anos os residuos estarán controlados, deixando illados os raios reactivos baixo terra.

Por último, e tampouco é un problema de broma, entre os países que hoxe en día constrúen centrais nucleares atópanse principalmente Rusia e China. Por exemplo, Rusia está a construír 30 centrais por todo o mundo e o financiamento do proxecto dáa Rusia, e fornécea con uranio, así como o mantemento en mans rusas, e a cantidade investida devolverase mediante facturas de electricidade aos autores rusos da central.

Con todo, o movemento elitista a favor da central nuclear está a porse en marcha e para deter esta inundación, a sociedade terá que responder, pola contra porannos no barrio.