Ruth Orkin (Boston, 1921 - Nova York, 1985) creceu nos estudos cinematográficos de Hollywood, entre sets para gravacións, son de claquetas no fondo e no medio da viaxe de actores dos anos 20, cuxa nai, Mary Ruby, era actriz de cine mudo. Quizá porque creceu nese ambiente, desde pequeno tivo o desexo de converterse en cineasta, porse detrás da cámara e escribir e dirixir as súas películas. Naquela época, con todo, case todas as mulleres que traballaban en cine situábanse fronte á cámara, como actrices, e só uns poucos traballaban en produción ou en montaxe de películas. Era un camiño abrupto para as mulleres dedicarse ao cine. Alice Guy, Lois Weber e Maya Deren foron os poucos que conseguiron facer a súa carreira como directores, e até hai pouco o seu achegamento aos seus traballos foi insuficiente.

A principios da década de 1940, Orkin decidiu deixar de lado aquel soño que se lle presentaba cheo de obstáculos e estudar o fotoperiodismo de Los Ángeles City College, oficio no que traballou nas próximas décadas. En 1943 levou a obra a Nova York, onde estaban as revistas máis importantes da época e para moitas delas traballou: LIFE, Look, Ladies Home Journal… viaxou a Israel e Italia por encargo da revista LIFE e capturou aos asistentes co seu cámara, entre eles Ruth Orkin. Ilusión do tempo que imos ver na exposición.

Mary Engel, a filla de Orkin, leva 37 anos coidando, restaurando, investigando e publicando o legado da súa nai, para posibilitar exposicións divulgativas como a que temos en San Sebastián. Un fondo de centos de álbums, negativos e follas de contacto ofrece a oportunidade de realizar múltiples lecturas sobre a obra de Orkin. Neste sentido, a comisaria da exposición, a francesa Anne Morin, quixo plasmar nas fotografías de Orkin os xestos, trucos, formas de facer e metodoloxías que se recolleron do cine, xa que esta é a tese da exposición, aínda que traballaba con imaxes fixas, a lectura destas imaxes podería ser lida como unha secuencia de imaxes ou fotogramas que xeran movemento.

O comisario dividiu o material exposto en catro grupos, cada unha das aproximacións é unha invitación a ver as fotografías desde o prisma do cine. A mirada dinámica é o primeiro capítulo que abre a exposición. Nela vemos unha gran cantidade de imaxes cenital, a vibrante cidade de Nova York nos anos posteriores á depresión, converténdose no fondo de todas elas. Desde a xanela da súa casa observa unha cidade en constante transformación e modernización, e desde esa altura capta retratos cenitais de peóns: mariñeiros, parellas, cuadrillas de amigos…, maratóns, manifestacións e cambios de vestido da natureza no paso dunhas épocas a outras. As fotos tomadas desde a súa casa en Central Park están recollidas na World Through My Window (O mundo desde a miña xanela) e More Pictures From My Window (Máis fotos desde a miña xanela).

O comisario elixiu a idea da duplicidade e o desdobramento para o segundo capítulo e realizou unha selección de fotografías realmente interesante á hora de clasificar as fotografías realizadas durante décadas: nunha mesma fotografía veremos a dúas ou tres persoas vestidas case da mesma maneira ou realizando o mesmo movemento, como fotogramas consecutivos, que podería ser o punto de partida dunha secuencia fílmica. Son imaxes fixas que crean unha narración desde a óptica do cine. Two Women in Bathing Suits (Dúas mulleres en bañador, 1948) é unha das máis significativas.

Na exposición atoparemos secuencias que xeran movemento mediante un conxunto de fotografías. Neste caso, os nenos que están a ler un libro na rúa ou as fotos de tres nenos en xogo de cartas, mantendo o mesmo encadre, forman un raccord, unha secuencia completa, que á vista rápida parecen ter un movemento propio. Os nenos, os xogos dos nenos e os seus xestos son retratados nas súas fotografías.

En 1951 realiza unha estancia en Italia onde coñece a Nina Le Craig, estudante americano de Historia da arte. Con ela, empezou a facer fotonovelas que se puxeron de moda naquela época, traducidas á linguaxe cinematográfica, equiparables ao storyboard. American Girl in Italy (A moza americana en Italia, 1951) forma unha escena narrativa de imaxes fixas, quizá a máis coñecida serie fotográfica de Orkin. Tirando da idea narrativa, aos 17 anos Orkin realizou un road trip en bicicleta desde Los Ángeles a Nova York, cunha cámara Reflex 6 Pilot uniobjetivo de formato medio. Percorreu 2000 millas en bicicleta, visitando cidades como San Francisco, Arkansas, Chicago, Boston e Nova York, e presentou as edicións das fotografías destas viaxes nunha liña cronolóxica de tempo, creando a sensación de estar nun road movie.

En 1952 Orkin casa co fotógrafo e cineasta Morris Engels. Xunto a el escribiu e dirixiu a súa primeira película, Little Fugitive (O pequeno fugitivo, 1953), nomeada ao mellor guión da Academia de Artes e Ciencias Cinematográficas de Estados Unidos e proxectada no Festival de Venecia, gañando o León de Prata ao mellor director. A película, ambientada no verán neoiorquino, narra as aventuras dos irmáns Joey e Lenny, nenos, cun ton cómico e agradable. As rúas de Nova York, a praia e as randeeiras de Coney Island, que vemos na película, reflíctense nas fotografías de Orkin. Por iso, o comisario elixiu tres secuencias desta película para facer ver ao público como foron as composicións, os planos e os personaxes das súas fotos, levándoos posteriormente á película. A crítica enxalzou a película no seu momento e dise que cando François Truffaut rodou Lles Quatre Cents Coups (400 Golpes, 1959), inspirouse no estilo espontáneo de produción de Little Fugitive, e moito máis tarde dixo que a nouvelle vague nunca nacería se non fose por esa película.

Anos máis tarde, en 1955, a parella rodou xuntos a película Lovers and Lollipops (Amorantes e Piruletas), coa que se cumpriu o soño de Ruth Orkin. Sen dúbida, un bonito plan de verán é ser testemuña deses momentos que Orkin capturou co seu cámara, un tempo de anacos de película nesta viaxe.