A violencia está involucrada en todas as áreas da vida. Déixanse afogar aos migrantes na auga de forma desapiadada. As dereitas do Estado chaman ás esquerdas “bárbaros” e gritan que recriminarán a civilización. E a barbarie chegou até as prazas dos nosos pobos e a intimidade dos fogares.

O pasado 22 de xuño, os membros do grupo de lectores de Baigorri conversamos con grandes praceres con Maddi Ane Txoperena. O invitado era a libreiro Menta de Ortzaiz, que vive en Ene (2020) para referirse á súa primeira novela, e Ez erran inor (2022) para tocar a cata do segundo. Ambos os relatos teñen como obxectivo romper un tabú, un que estuda a escasa transmisión de recordos íntimos dentro das familias e outro que trata de levantarse dentro do personaxe que sufriu agresión sexual. Na súa obra vive no meu seo, o novo escritor fixo constar de forma gratuíta que as xeracións novas están entrelazadas de face ao anterior. Non di a ninguén, pola súa banda, no libro púxose de manifesto a existencia de abusos sexuais na nosa sociedade, como noutras ocasións, na sociedade en xeral e na vasca en particular.

Falade de norma con Maddi Ane Txoperena, porque estarías da man o pasado 10 de xuño en Baigorri outro encontro organizado por Basaizea e o centro de medicamento con Erran e Bizi sobre agresións sexuais cada vez máis frecuentes. Os relatores eran médicos especializados: recomendaron que nunca se dedique só no tempo da festa, ata que as campañas preventivas, as sancións e, por suposto, os novos métodos de educación teñan consecuencias evidentes. Á parte da cuestión, os médicos de Erran e Bizi tamén nos recoñeceron que as agresións sexuais prodúcense máis nas casas que no resto do pobo: precisamente estes médicos poden demostrar que son moitos os casos de incógnito, neste interior do País Vasco Norte que parece tan idílico.

En consecuencia, pode observarse un medio ambiente tan afastado como impresionante. Onde atopar, pois, algo que alegrar? A mediados do século XIX, o renombrado poeta Charles Baudelaire xa fixo estas observacións e representou un futuro escuro: “O mundo termina. [...] Non me conto [...] que volveremos á base estatal, e que imos ir, entre os restos herbosos da nosa civilización, buscando forraxe, arma en man. Non, esas aventuras poderían supor aínda unha forza vital, un eco das primeiras épocas. [...] non vai aparecer especialmente o afundimento xeral a través das institucións [...]. Será por incandescencia cardíaca” (Fusées, 1867).

Un século máis tarde, con todo, na magnífica obra de ciencia-ficción City, Clifford D. Simake inventou que o home escaparía ao planeta Júpiter, onde se convertería nun ser novo, máis claro e totalmente cumprido. Que a terra a encherían cans, robots e ruínas. Da civilización humana anterior á nova realidade só se transmitiu a prohibición de ser violento e asasino.

Para o futuro afastado calquera representación é posible; por que non soñar co acabado do home, de forma pesimista como Baudelaire, ou en positivo, como fixo Simake, tomando como ideal absoluto a desaparición da barbarie. Pero non somos niso. O universo salvaxe que atrae Miren Amuriza na novela Basea está a pasarse a outro, aínda o salbayón. O urxente é perpetuar a calidez e a multitude, denunciando todas as violencias.