Cunha temperatura superior a 40 graos, como se pode sacar un de casa? A mediados de maio, falando cun amigo catalán, comentoume: “Si a mediados de maio estamos así, o verán será unha especie de inferno”. Na mesma época, podiamos ler nos medios de comunicación que en India e Bangladesh tiñan unha temperatura de entre 40 e 50 graos, así como as inundacións máis importantes da historia. Varios expertos aseguran que o cambio climático será a principal causa de migración no futuro.

Podemos ler o tema da emerxencia climática en todas partes, e aínda que algúns o cuestionan, podemos sentir co cinco sentidos os sinais da natureza a través dos fríos e quentes extremos. Nestes tempos nos que tendemos a simplificar os debates, en moitas ocasións a crise ecolóxica só se asocia ao clima e é evidente que a deterioración do medio ambiente ten marxes moi diversas. Non hai que esquecer, por exemplo, os relacionados coa terra e a vexetación. O concepto de clima parece intanxible e existe o risco de asocialo coa inmutabilidad.

Desde a publicación en 1972 do informe As Fronteiras do Crecemento, coñecido como Informe Meadows, pasou medio século de existencia, e os alí definidos non son estraños no contexto actual: o noso modelo de produción e consumo non pode crecer sen límites, xa que a natureza non é capaz de asumir. É máis, tendo en conta o que di a Rede Global de Pegada Ecolóxica footprintnetwork.org, si ampliamos a nivel mundial o noso modelo en Euskal Herria, estariamos máis ou menos fóra da capacidade de absorción de terras do producido e consumido a partir do 9 de maio (ano natural).

Toda esta información é coñecida para a maioría, lamentablemente xa estamos afeitos a previsións catastróficas. Así, fronte a eles, construímos grandes discursos, como o desenvolvemento sostible ou a economía verde. En ocasións, a sustentabilidade exponse como un segundo apelido do crecemento económico, como un elemento a considerar polo sistema económico. Nos estudos de economía e empresa, nun tempo aprendémolos como externalizaciones, é dicir, queríase dicir que o sistema económico tiña imperfeccións. Pero o certo é que o sistema ecolóxico é o marco principal, sen el non habería nada máis, nin a existencia mesma.

Os acontecementos históricos han demostrado que o crecemento económico, en si mesmo, non é sostible, nin ecolóxica nin socialmente. Pero aínda se mostra curiosamente como titular positivo nas primeiras liñas das noticiías. Os que vivimos nas chamadas terras ricas parecen ter a taxa de consumo máis alta do planeta. Nalgúns casos, ademais, o noso crecemento depende dos procesos produtivos low-cost e dos procesos de sobreextracción nos países empobrecidos.
Moitos se centran e esperan nas novas tecnoloxías, nas novas formas de facer, máis ecolóxicas, pero será suficiente o desenvolvemento tecnolóxico para afrontar esta crise? Unha economía circular que cada día ten máis eco sacaranos do remolino? Non son palabras buxán cheas de bonitas aparencias? É posible que todos estes movementos contribúan a diminuír a pegada ecolóxica, pero, como di Yayo Ferreiro, investigador e militante ecofeminista, a desaceleración nas terras ricas do Norte non é unha oportunidade, senón un feito inevitable.