Martina foi trasladada do País Vasco aos 11 anos de idade á Unión Soviética. Na primavera de 1937, bombardeando Durango e Gernika, o xeneral Mola iniciou unha ofensiva e a situación empeorou notablemente na fronte norte: o Goberno Vasco, creado o ano anterior, co permiso dos seus pais, organizou unha evacuación de nenos de 3 a 14 anos con gobernos de varios estados amistoso. Levaron a Francia uns 15.000 nenos vascos, case 4.000 a Reino Unido e 1.500 á Unión Soviética –segundo a fundación Francisco Largo Cabaleiro, foron 1.495, mentres que a Cruz Vermella Rusa di que foron 1.765 nenos–.
A maioría dos nenos que foron levados a Francia, Bélxica ou Reino Unido non estiveron durante moito tempo no exilio e regresaron a casa cando estalou a Segunda Guerra Mundial. Pero a URSS participou activamente na guerra de 1936, apostando polos republicanos e, en consecuencia, non permitiu a volta aos “nenos rusos”. Do mesmo xeito que Martín, moitos vivirían no exilio. E, tras fuxir dunha guerra, aos poucos anos tocoulles vivir unha ofensiva alemá, levando á fronte a algúns dos nenos máis vellos desprazados de Euskal Herria.
Chámanse “nenos rusos”, aínda que moitos foron trasladados a outros países, como Ucraína. Martina Mintegui foi trasladada a Moscova, refuxio de Pirogovskaya. Alí pasou catro anos, ata que outra guerra lles obrigou a evacuar de novo. Martina foi trasladada a Xeorxia xunto ao resto de nenos do albergue.
En 1966 tivo a oportunidade de regresar a Euskal Herria. A pesar da súa visita, regresou a Xeorxia. Mintegui recompilou por escrito os recordos da infancia, os costumes de Euskal Herria, a evacuación de 1937, a de 1941… e en 1972 publicou un libro.
Otar Chichinadze, médico e filántropo xeorxiano, confesa que leu por primeira vez o testemuño de Mintegui en bágoas bágoas. E 50 anos despois traduciu o libro ao castelán. A editorial Favorit publicou baixo o título O meu País Vasco (O meu País Vasco). En palabras da filla de Martina, Nanita, “reeditar o libro foi, dalgunha maneira, resucitar aos pais”.
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
“No boletín de hoxe ao mediodía, veredes ao alcalde da vosa capital, ofrecendo a praza principal da cidade ao corpo militar que nos torturó. No informativo de hoxe ao mediodía, veredes desfilar polas nosas rúas a estrutura que asasinou aos nosos amigos e familiares. E... [+]
Non sei si coñecéronse en Lapurdi. Enrique Gómez Korta foi asasinado polo Batallón Vasco Español o 25 de xuño de 1979 en Baiona. Pakito Arriaran fuxiu a Iparralde en novembro de 1978, onde permaneceu un ano, ata que se marchou a Venezuela para evitar os atentados que... [+]
Segundo Hernandez preso anarkistaren senide Lander Garciak hunkituta hitz egin du, Ezkabatik ihes egindako gasteiztarraren gorpuzkinak jasotzerako orduan. Nafarroako Gobernuak egindako urratsa eskertuta, hamarkada luzetan pairatutako isiltasuna salatu du ekitaldian.
A historia axúdanos a entender o que sucedeu, pero tamén o que somos hoxe en día. Como entender o mundo actual sen coñecer a orixe dos Estados Unidos e o nacemento da Revolución francesa? Como entender a hexemonía occidental actual sen explorar as raíces do colonialismo... [+]
Euskal Herriko azken 50 hamarkadetako historia soziopolitikoa eta kulturala ezagutzeko erreferente da Lazkaoko Beneditarren dokumentazio funtsa. Funtsak orotariko afixa eta pegatinez gain, euskal mugimendu politikoei edota euskal gaiei buruzko ehunka artxibo gordetzen ditu.