É importante o undécimo Festival de Cine do Uranio que se celebrará en Río de Janeiro este mes de maio?Moi en crer ao vello xornalista e militante antinuclear Claus Biegert (Alemaña, 1947) de Berlín, creador dos Premios ao Futuro Sen Nucleares (Recoñecemento-Free Future Awards).

Ao presentar o Festival de Cine Europeo en Alemaña, en abril, Biegert falou de: “Presentei con pracer o Uranium Filme Festival porque fun testemuña do seu fortalecemento. Este festival loita contra o esquecemento.O problema da nuclear non é que non nos informen sós deles, ese é o lado da conta; o problema é que cando sabemos as cousas tamén as esquecemos inmediatamente. É moi importante atopar un final para a era nuclear. Os seres humanos comezamos a nuclear e a todos correspóndenos acabar con ela. É cousa, como. (…) Por iso cando me atopei en 2010 con Uranium Filme Festival pensei: ‘To, xa demos un paso!’. A este festival non lle ocorre como aos movementos populares, que están a pelexar para avanzar, non: estes xa tocaron teito. Quero dicir, conseguiron un nivel, un formato, e agora o que necesitan é chegar á xente”.

O Festival de Cine do Uranio (en portugués chamado Urânio em Movi[e]mento) foi fundado en 2010 en Río de Janeiro (Brasil). Os xornalistas Suchan e a socióloga Marcia Gomes de Oliveira. Suchan (Alemaña, 1963) é coñecida en Brasil polo seu traballo de xornalismo de investigación sobre medio ambiente, dereitos humanos e ciencia desde a década de 1990; reuniu en libros, fotografías e películas o que desde Irlanda do Norte até Palestina viuse e viviu entre a xente da selva brasileira.

Na zona da organización antinuclear Beyond Nuclear International, Linda Pentz Gunter conta na crónica que unha estraña idea converteuse nun gran éxito cando Norbert Suchan atopouna por primeira vez pareceulle un tipo bastante gretado, co seu contaminante optimismo: “Comentoume que tiña que pór en marcha un festival de cine composto exclusivamente por películas sobre enerxía nuclear e guerra atómica que se movese polo mundo. (…) Eu pensei que, despois de dar repetidas ocasións como Dr. Strangelove e Godzilla, quedaría en falta de material, porque… cantas películas podía deber aí sobre un tema tan árido e secreto como a enerxía nuclear? Quen querería ir ver películas decepcionantes sobre a guerra nuclear? Non tiña que durar moito, pensei. Por iso ás veces parece que haxa tanta alegría varrida”.

Pasou o primeiro festival de cine de Río en 2010 e en 2011 o grave accidente da central de Fukushima mostrou aos cidadáns de todo o mundo que os graves riscos do átomo seguen aí, aínda que ninguén os mencionase. Desde entón, tras celebrarse tamén en Río de Janeiro e Alemaña en 2011, todos os anos conseguiron completar o festival e difundilo polo mundo: Alemaña, India, EEUU, Canadá, Xordania, Portugal, España (Almería 2020), etc. Fixérono en EEUU en dúas ocasións, en 2013 e 2018, ofrecendo visitas en varias cidades e en especial nas terras da xente de Navajo, en Window Rock; os navajos sufriron nas súas terras e na súa pel as feridas provocadas pola industria nuclear estadounidense en busca de uranio e a explosión militar para probar armas atómicas.

Na edición de 2022, do 19 ao 26 de maio, os brasileiros poderán ver os tesouros deste festival na cinemateca do Museo de Arte Moderna de Río de Janeiro. O resto dos mundanos teremos a oportunidade de velo desde Internet e libre durante eses días. Como en ocasións anteriores, entre as 41 películas seleccionadas poderanse ver algunhas dos xéneros máis variados: documentais, experimentais, debuxos animados, thriller, ciencia-ficción, comedia, terror, humor… É posible ver algunha propaganda destacada da industria nuclear, que os organizadores non lle ignoran si sérvelles para traer o tema á mesa. Merece a pena destacar algúns das listaxes que ofreceron na programación.

Unha das estrelas será Atomic Cover-up (EE.UU., 2021), titulada Agocho atómico ou un documental que podemos traducir ao euskera os recubertos de Átomo, no que Greg Mitchell mostra unha imaxe oculta dos danos das bombas atómicas estouradas polos americanos Nagasaki e Hiroshiman. En maio de 1945, ao día seguinte das explosións, dous equipos rodaron desfeitas, un equipo dunha cadea de noticias xaponesa e un equipo de elite do exército da EE UU, que xa recibiran imaxes en cor da destrución e das queimaduras e outras feridas terribles producidas en humanos.

Con todo, o xeneral Arthur McArtur nomeou e escondeu as imaxes top secret e durante décadas estiveron secuestradas.Mentres, a industria nuclear viviu a súa época dourada e a carreira de armas atómicas sumou a EEUU e á Unión Soviética outros países á competición. Mitchell conseguiu con Atomic Cover-up mostrar á xente moitas destas imaxes censuradas. Imaxes que poden curar a tentación de minusvalorar o risco nuclear que vivimos nas novas guerras de 2022.

Sexa Gypsies: The plutonium dome (Xitanos do Mar: A cúpula do plutonio) será outro documental que seguro terá éxito. Unha familia que vive a través dos mares nun veleiro visita as illas Marshall, sacrificadas no Pacífico para que o exército americano probe as bombas atómicas de hidróxeno: De media en 12 anos recibiron diariamente tantas radioactividades como unha bomba maior que a de Hiroshima. Os mariñeiros errarios do século XXI chegarán até unha cúpula na que os ianquis cubriron con formigón os restos contaminados con plutonio nunha das illas. Un testemuño emocionante que xa se pode ver en Internet.

Atomic Refugee Moms (Nais Refuxiadas Atómicas), os xaponeses de Miya e The Invisible Island (Illa invisible) son películas que relatan as manchas dos accidentes de Fukushima entre os seus habitantes e, especialmente, entre quen non poden volver a casa. En Francia desenvolveuse Peur à fleur de peau (O medo metido até os ósos), que une o grave problema que viven hoxe en Fukushima cos residuos radioactivos e o que viven preto da planta de tratamento de residuos atómicos dA Hague en Normandía.
Outra serie de películas fala da minería Uranio.

En Bretagne radieuse (irradiado de Bretaña) os seus habitantes narran as contaminacións que as antigas minas deixaron nas súas terras e casas. En L’Uranium da colère (O maldito Uranio) cóntase hoxe mesmo en Níxer a inhabitabilidad dos territorios que extraen uranio principalmente para alimentar as centrais nucleares francesas. E hai máis deste fío rodados sobre casos de Groenlandia, Canadá, Namibia, etc.

Se o lector prefire fixarse na distopía do átomo cun pouco de cinismo, o friki de todo o mundo practica todo tipo de aventuras non legais no seu lugar post-apocalíptico, en Stalking Tchernobyl (Na ocultación, Chernobyl). Pola contra, se lle gusta o verdadeiro medo, preséntanlle no Festival os episodios máis realistas da serie de ciencia ficción World War 4 (Cuarta Guerra Mundial). Bo proveito!