En Pamplona, o 9 de abril, un par de persoas reuníronse para reivindicar “Insumisión, gerrei!” e “Putin ez, NATO ez”. Lembraron a Unai Salanueva, un insubmiso que se suicidou antes de entrar no cárcere en 1997: “Quen nos opuñamos a entrar na OTAN e ao servizo militar obrigatorio temos que saír de novo contra a guerra”. É dicir, que en 1991 e 2003 os antimilitaristas viñan cos espíritos que saíran contra a guerra para enfrontarse á guerra de Ucraína, en concreto coas reivindicacións de non incrementar os orzamentos militares, non enviar armas a Ucraína, axudar aos cidadáns golpeados pola guerra, axudar aos desertores que renunciaron a participar no crime e aos que, como en Ucraína, sofren desobediencia e sen represión dos guerreiros en Rusia.

Neste par de meses nos que a guerra de Ucraína ha monopolizado todos os informativos, poucas voces defenderon a obxección e insumisión á guerra. Outro foi o papa católico Francisco: “Sinto vergoña cos estados que incrementan o gasto militar ao 2%, son tolos! A resposta real non hai máis armas, máis castigos e máis alianzas político-militares”.

Con todo, a nivel mundial as feministas mobilizáronse contra a guerra dos máis destacados, desde distintas plataformas. En Euskal Herria, o grupo Mulleres contra a Guerra falou en ARGIA sobre o patriarcado e o capital, co documento Alianza criminal. A nivel mundial, a Asociación Internacional de Mulleres pola Paz e a Liberdade (WILFP nas súas siglas en inglés) é o exemplo máis prestixioso. As Armas asinadas por Carmen Magallón, líder da WILFP, non nos salvarán o artigo que tivo unha gran repercusión: “Visto como se aplaude a decisión europea de enviar armas a Ucraína, escoito a miña voz disidente: as armas non nos salvarán. No seu lugar, introducirannos nun remolino para matarnos”.

Magallon citou as obras do pintor alemán Käthe Kollwitz contra a guerra. Kollwitz, ao parecer, impulsou a dous dos seus fillos I. Loitar e perderse na Guerra Mundial. “Desde esa asfixia xurdiu á muller o cadro As sementes non se deben moer no muíño, onde di aos homes que deserten. Os mozos son sementes. A súa misión non é matar, senón vivir”.

A resistencia feminista á guerra é outro documento referencial a nivel mundial que se estendeu coa firma de personalidades feministas como Nancy Fraser, Verónica Gago, Teresa Rodríguez, Yayo Ferreiro, Keeanga Yamahtta Taylor… “Damos continuidade –din– á corrente feminista que participou historicamente contra as guerras reaccionarias, como en 1914 [I. Fronte á Guerra Mundial] Rosa Luxemburgo, acampada en Greenham Common en 1980 contra armas nucleares ou Movemento de Mulleres de Negro contra a guerra”.

Condenan claramente a invasión de Ucraína polo réxime de Vladimir Putin, culpan tamén á OTAN desta guerra, e ao mesmo tempo “rexeitamos as decisións que se tomaron estes días a favor da profundización na espiral da guerra, metemos máis armas no conflito e aumentamos os orzamentos das guerras”. En Rusia súmanse ao traballo que levan algúns grupos feministas e reivindican tamén a cancelación de débedas a Ucraína.

En concreto, a economista feminista Catherine Samary e a IV que se nega a asinar este manifesto feminista. O membro internacional recolle no meu escrito as razóns polas que non asinei o manifesto feminista contra a guerra de Ucraína algunhas das claves dos bloqueos e controversias que vive hoxe en Occidente. “Como lles dixen aos que me ofreceron para asinar o manifesto –di Samary–, eu respecto igual ás mulleres ucraínas que foxen do país para protexer aos seus fillos e ás que se quedaron na defensa desarmada ou armada do país. Isto implica recoñecer que a resistencia armada alí é unha guerra xusta, unha guerra defensiva, que é a que fai un pobo que Putin cuestionou claramente a súa condición de pobo. (…) Rexeitar a resistencia armada ucraína e facer un chamamento á paz e á negociación é na práctica pedir aos ucraínos que se inclinen aos desexos de Putin”.

Máis aló da división do feminismo, todo o mundo da esquerda está axitado polo debate sobre como actuar ante a guerra de Ucraína, quizais máis concretamente ante o ataque de Rusia. Por citar outro de mil escritos, desde o movemento Europe Solidaire, Mark Johnson e Pierre Rousset trataron de resumir as reaccións que consideran á esquerda europea e occidental: “Como nos conflitos anteriores, a socialdemocracia e os Verdes convertéronse nos principais acólitos da OTAN. Desde a invasión ucraína, algúns progresistas volvéronse aínda máis favorables á Unión Europea e á OTAN. Doutra banda, parte da esquerda anticapitalista é incapaz de situarse nun conflito que provocou un imperialismo non occidental.

Os membros da banda non se atreven a ir máis aló dunha crítica morna da invasión rusa, están remisos a mostrar a solidariedade tamén a Ucraína e din, contra toda evidencia, que a OTAN é o único ou principal culpable, que Ucraína é o monicreque de Occidente ou un estado proto-faccista e que a verdadeira vítima é Rusia. A súa posición é campista: Protexen automaticamente a quen van en contra da clase dominante occidental. (…) O punto de partida da solidariedade debe ser a defensa dos pobos vítimas dunha guerra. A corrente campista non é capaz de solidarizarse co pobo ucraíno polas súas ideas desviadas sobre a xeopolítica”.

Na mesma liña, escribiu Santiago Alba Rico, ben coñecido no hispanófono esquerdo: “O paradoxo é que a invasión se converteu en guerra grazas á resistencia ucraína. A independencia é unha guerra. É prioritario evitar a entrada da OTAN na guerra; é prioritario defender e asegurar a independencia de Ucraína. O límite da nosa cintura debe ser evitar o conflito internacional e a guerra nuclear; reafirmar o límite de nosa pacifismo, a xustiza e o dereito internacional”.

Á vista da calor do debate, pode pensarse que entre as esquerdas occidentais Ucraína provocará as mesmas roturas e manchas que provocaron as invasións húngaras en 1956 e as de Checoslovaquia en 1973. Pero, mentres tanto, en Ucraína ven poucas mobilizacións para instar dalgunha maneira e de forma inmediata a implantación dun cesamento do fogo e a paz. Estes non se reforzarán moito si os aliados dos seus anos de esquerdas tamén lles reprochan que pedir a paz é propor que se renda ante Putin.
Durante os días de redacción destas liñas, desde distintas correntes da esquerda mundial está a facerse un esforzo polo cesamento do fogo e a solución negociada, Ucraína: A paz agora! Baixo a dirección de Noam Chomsky, Jeremy Corby, Rafael Correa, Yanis Varoufakis, Pablo Iglesias e outras personalidades. Conseguirán saltar do papel á mobilización nas rúas?

Mentres tanto, a maioría da poboación ve a destrución de Ucraína na televisión e nas redes sociais, consumíndoa como un porno militar. Esquecendo que os vistos antes en Iraq, Siria, Libia ou Iemen están a ocorrer agora mesmo.