Polas cousas da vida volvo traballar a materia de Economía Política. Esta materia pode ser moi interesante, xa que é a rama da economía que estuda os sistemas económicos. Con todo, no material que chegou ás miñas mans, no estudo macroeconómico predomina o concepto de “equilibrio”, o papel do estado é keynesiano ou neoliberal, e o socialismo é o sistema económico da Unión Soviética, é dicir, a planificación centralizada autoritaria. A lección está baseada na ortodoxia económica, aínda que no século XXI quedaron claras as carencias e os defectos destes enfoques. Aínda sabendo isto, séguese ensinando na academia para a miña sorpresa.

As bases da formación intelectual son fundamentais; o feminismo demóstranos que, segundo as lentes que utilizamos, teremos unha ou outra visión do mundo. Para transformar este mundo, estas lentes vannos a impor unhas condicións. No ámbito da Economía Política é importante identificar cales son os estudos recibidos. Que mentalidades ou ideoloxías están detrás? Predomina a pluralidade de ideas, fomentando a visión crítica, ou se traballou de forma aséptica e cientificista unha soa realidade (ou só algunhas)?

Por exemplo, no ámbito laboral, o salario mínimo e os sindicatos inflúen no equilibrio deste mercado. Tomando como obxectivo o equilibrio, coa teoría neoclásica detrás, a influencia destes dous elementos será negativa, afastándose do equilibrio de prezo e da cantidade. En consecuencia, van ser negativos uns salarios máis altos e unhas condicións laborais mellores? Para quen? Ademais, demostrouse que non se pode afirmar que o incremento do salario mínimo repercuta negativamente no nivel de emprego.Doutra banda
, temos os mercados marginalistas, cuxo exemplo máis significativo é o mercado eléctrico europeo. Un mercado competitivo é marginalista: todas as unidades intercámbianse ao prezo que marca a última unidade que entra no mercado. A economía ensínase nas facultades, de forma acrítica, coma se algo fose natural. Á vista da última dirección do prezo da electricidade, así como dos intereses que se esconden detrás dela, estamos a sufrir os escuros aspectos do aparello vestido con neutralidade. É un mercado marginalista competitivo, segundo os expertos (neoclásicos).

Ocorre o mesmo co socialismo. Na maioría das facultades económicas, cando o Estado aplica a planificación central ensínase que é socialismo. Contraponse ao mercado “libre”, sendo o medio entre ambos unha economía mixta. Esta simplificación contribúe a estender estupefacientes como a lema político “socialismo ou liberdade”. En definitiva, o que parece lóxico ten detrás unha carga ideolóxica moi grande.

Esa é a lóxica que hai detrás das explicacións de moitos economistas tradicionais. Prescindir das complexidades da realidade económica, ou seleccionar con palabras técnicas determinadas opcións que son ideolóxicas. Hoxe en día, cando aínda se ensina economía, esta lóxica mantense vixente.

Necesitamos enfoques integradores, multidisciplinares, que deixen atrás compartimentos independentes e illados. Temos que superar a tradicional ciencia económica, que é campioa nas perspectivas restritivas. Como dicía Joan Robinson, o estudo da economía non pretende obter respostas previas a preguntas económicas, senón aprender a non enganarnos por parte dos economistas.