Comezou a crear material para facilitar o ensino da nosa lingua, a acumular diversos temas, ata que recompilou e publicou todo, tanto en papel como na rede (www.euskaragara.net). Tivo unha boa acollida desde o principio, xa que a súa primeira edición data de 2014 e xa está na súa quinta edición. Iruretagoiena está convencida de que un cambio de metodoloxía, unha formación axeitada do profesorado e unha formación en contidos interactivos melloraría o ensino do eúscaro. El puxo unha ferramenta inusual nas mans dos profesores e profesoras.

Que tes no teu libro, Claves para o B1. Base de B2 e C1. Trátase de superar o exame de eúscaro?

Poño ese título ao meu material para que sexa o anzol para os alumnos de B1. Ao principio, os alumnos que recibía no euskaltegi eran os que non estaban, no nivel B1. E empecei a crear material. En realidade, si quérese crear material, é tamén o nivel máis sinxelo. Por outra banda, hai tempo que me dei conta de que o reto de aprender e ensinar euskera é de todos os niveis, e tamén da dificultade. En todo caso, para que non haxa confusión, teño que dicir que non é este o método. O meu material non é Bakarka, nin a metodoloxía de IKA nin a de AEK, nin é Bikain nin Arian. O meu é unha guía da gramática do eúscaro. O material que deseñei para que o alumno se encargue de captar o fondo dos contidos, ten explicacións en eúscaro e castelán, está dotado de trucos e normas pnemotécnicas –unha área que non se traballou en absoluto no ensino do eúscaro–, ten un sistema de cores, exercicios interactivos e vídeos…

Vostede díxonos que o seu traballo non é un método, senón unha guía de gramática...

Si, un material complementario, non un método, só co meu material non se pode aprender eúscaro. Eu empecei a dar clases na rede, pola miña conta. Por exemplo, tiven un arxentino dos primeiros alumnos. Logo saltei de dar clases particulares a ensinar no euskaltegi, e empecei a facer un blog con fins divulgativos. Empecei escribindo cousas que me parecían interesantes e subindo á rede. Pensaba que ninguén o vería, pero estaba equivocado, a xente chegaba a min blog, como non o sabía! Logo, mentres daba clases, deime conta de que cando quería explicar algúns contidos, como a paradigma do verbo, o que atopaba en Internet non me parecía suficiente e, entón, empecei a escribir e compartir apuntamentos a través de Google Drive. Pronto empecei a facer cadros verbais e pregunteime: “E como facer entender ao alumno a paradigma verbal?”. Baseeime en Aditzak.com, póndome diante da pantalla e organice os contidos dunha determinada maneira, facendo un clic do alumno, todas as características do verbo de que se trate –sexa condición, efecto condicional, nor-nork…–, para que aparecesen no instante na pantalla do alumno, en cores, especificando de onde sae da táboa, equivalencias, tradución…

O alumno non entende a paradigma verbal?

Ves a táboa de verbos e non, non a entende! Por iso fixen o material para ofrecer ao alumno unha ferramenta que entenda. Non só ofrezo o feito ao alumno, senón tamén ao profesor, para que poida explicar máis facilmente a clave da nosa paradigma verbal. Pasei o punteiro pola pantalla e, polo sistema de globos, tes toda a explicación, conceptos gramaticais, vídeos e outros… Chamei euskalkulatzailea, é dicir, a calculadora do verbo vasco, facendo un xogo de palabras. Eu creo que esta material axuda ao alumno a comprender tamén a relación entre o verbo e a declinación, e o exercicio, os vídeos, a teoría… ten de todo. O Euskalkulator fai ver o que non se ve nas táboas de verbos e/ou declinaciones.

Que di o alumno que utiliza o seu material?

Que lle axuda. O alumno actual está afeito a traballar fronte á pantalla, polo que non hai ningún problema niso. É verdade que o que quero explicar é que algúns alumnos comprenden mellor a través desta ferramenta, mentres que outros teñen dificultade para asimilala. Outra das cousas que ten esta ferramenta é que pode axudar ao alumno a ver e corrixir os erros. E no caso de que se queira utilizar verbos máis elaborados, formas máis elevadas, este sistema pode axudar ao alumno. Ese é, polo menos, o obxectivo do meu material: facilitar a aprendizaxe da lingua.

Pensei que a tendencia do profesor é elixir un método ou unha metodoloxía e ligalo ao camiño que mostrou...

Non sempre. E, por outra banda, os métodos para o ensino do eúscaro a miúdo están obsoletos. Nos últimos anos fixéronse cousas bonitas, pero aínda queda camiño por percorrer. Si puidese facer todas as cousas que teño en mente, facilitaría en gran medida o ensino do eúscaro. Pero non creo que o vou a facer: falei con varias empresas, e aínda que ao principio mostraron interese, aí quedaron as miñas ideas, non para adiante nin para atrás. O Goberno Vasco ten o sistema Boga, por exemplo, é útil, pero está obsoleto. Si pódese mellorar, utilizando gamificaciones, xogos, premios, etc., é dicir, pondo retos ao alumno, facendo que a aprendizaxe sexa divertido, facendo máis visual… Eu aproveitaría os sistemas que se utilizan hoxe en día para aprender inglés ou outras linguas, como Babble ou Duolingo. Eu creo que o eúscaro está atrasado nese camiño e, para dicilo máis, non se gasta moito diñeiro de maneira eficiente.

Vostede dixo que as súas ideas quedaron aí, non adiante nin atrás. Pero, polo menos, puido realizar esta Euskaragara.net.

En 2012 colleitei o que tiña escrito até entón e ofrecino ao alumno. Púxenme en contacto coa empresa Bitarlan e coa axuda de informáticos, programadores, deseñadores e demais realizé o material. O soporte ofreceumo esa empresa, pero logo tiven que meter os contidos un a un. E as combinacións de todos os verbos auxiliares e sintéticos son da orde de 4.000. Moito! Forma verbal nun, exemplo noutro, tradución, exercicio, vídeo, etc. Foi un gran traballo, unha chea de horas! Aínda que desde a forma até as formas que lle correspondería ou lle puido corresponder… Aí están todas. E si non todos, polo menos o 90% si. Eu creo que a través do dialecto o alumno entende máis facilmente como actúa o verbo vasco facendo clic. Doutra banda, tamén deixo tutoriales na canle de Youtube de Euskaragara, onde os alumnos me preguntan pola gramática ou pola orixe dalgún tipo de denominación.

O castelán como reivindicativo da txirena… Que é correcto o castelán txirenea?

Introducir palabras en eúscaro cando falamos en castelán. Os vascos falamos de euskañol, non? Eu, en cambio, cando se fala en castelán, propoño que se faga en "euspañol". Estamos na zancada da linguaxe hexemónica, cando falamos en eúscaro tamén recorremos constantemente aos báculos do castelán. Claro!, outro Bo ou Sen máis… Hai palabras que non teñen equivalencia en eúscaro e temos que ir ao castelán. De acordo. Pero, na maioría dos casos, o eúscaro ten os seus equivalencias e, con todo, dirixímonos ao castelán: á altura do euskañol, eu defendo o euspañol, cando falamos de castelán, utilizar sen vergoña “A andereño… Fixen o exame…”. Non está o castelán saturado de anglicismo? (follower, online, challenge…). Imos ampliar, por tanto, o euspañol!

En Youtube habemos visto que tamén fala da paisaxe lingüística...

Si, e xunto con “entrada, saída, dar o camiño...”, os nomes das rúas e demais, é importante que as institucións poñan os nomes en eúscaro a empresas públicas e privadas, e non en inglés, por exemplo. O BEC, o Basque Culinary Center, ou o Bird Center de Urdaibai, poderían ser “Azoka”, “Jan”, “Txori” e mostrar así a súa identidade sen ter que recorrer sistematicamente ao inglés uniformador. Deberiamos tender a normalizar as palabras entre os castellanoparlantes, a difundilas. Si queremos facer pedagoxía social, é imprescindible pór nomes en euskera a todas as empresas, aos bares e a todos os demais. Eu creo que iso debería estar regulado por lei.

Chamoume a atención que é sen ánimo de lucro Euskaragara.net.

Non recibimos subvencións, pero se tivemos beneficios, e destinámolos á promoción do eúscaro. Por exemplo, creamos placas en eúscaro para colocalas no portal da casa e ofrecémolas de forma gratuíta. Tamén axudamos a crear murais. En todo caso, o obxectivo é garantir a presenza do eúscaro. Así mesmo, creamos material e campañas para utilizar os dispositivos –xa sexa o teléfono, xa sexa o computador– e o correo electrónico en eúscaro. O eúscaro ten que estar presente en todos os ámbitos da nosa sociedade, e vén colaborar niso.