Como os meus pais non sabían, eu non recollín o eúscaro en casa. Pero porque na historia da nosa familia o eúscaro non quería perder outro elo máis, leváronme á ikastola, e con moita paixón tentaron sementar no meu interior a semente da lingua. O que pasa é que non tiven contacto co eúscaro ata que empecei a traballar na ikastola ao tres anos, pero, con todo, sorprendentemente, aprendino moi ben, como mo contaron os antigos mestres. Ao parecer, xa tiña a identidade vasca plasmada nas entrañas, tanto que teño a impresión de que funcionou como o abono necesario para que o eúscaro se esborrallase en min, axudando ás palabras dunha maneira natural no camiño até a miña lingua.

Estou agradecido, por suposto. E non só por ofrecer o eúscaro, senón tamén porque me achegaron as claves políticas para interpretar a realidade da lingua, ás que agradezo, en gran medida, a motivación que un neno necesita para elixir o eúscaro na supremacía absoluta do castelán, no sentido da mínima conciencia política que dá significado ao esforzo que hai que facer para que a inercia española non lle leve.

Si, son unha das épocas nas que aos nenos dicíaselles na boca que o noso é un pobo dominado, o conflito de Euskal Herria (e da lingua), que se situaba no contexto dun pobo oprimido. E menos mal, porque si nacese máis aló dos 50 anos, o discurso que se me transmitiu sobre o contexto sociopolítico do eúscaro era moi distinto, e seguramente moi diferente a conclusión.

Non me dixo, por exemplo, que a nosa é un pobo dominado, senón unha sociedade plural. E negando a dominación política estrutural, por suposto, non sería posible explicar en consecuencia a existencia aquí da lingua española e francesa, nin recoñecerme que, considerando que esas linguas son aquí impostas, a presenza desas linguas é unha ameaza para a supervivencia do eúscaro aquí. Hoxe, si non fose por uns desequilibrios que hai que evitar, para algúns sería un multilingüismo celestial coa mesma maxia que a opresión lingüística, a colonización e a asimilación converteuse na convivencia entre diferentes sensibilidades. Características desexables das sociedades plurais e modernas que hai que impulsar e promover para crer que vivimos nos mundos de Yupi.

Pois ben, á vista da involución ideolóxica que padecemos, para min é un privilexio recibir un relato tan cru pero rigoroso da realidade de Euskal Herria, que me chegou da ttipi. Polo menos no meu caso, a lección é que a motivación de que o eúscaro se madurase tan firmemente baséase en que non era español, que só os españois debían facelo en castelán, e que o español non era bo aquí, posto que estaba establecido co obxectivo de erradicar o eúscaro.

Polo que afago ver nas miñas charlas sobre educación libre, é evidente o desastre e absurdo que xerou esta morneza política nos adultos vascos, á hora de incidir nos hábitos lingüísticos dos mozos.

Porque, mire, queremos que o fagan en eúscaro –e non en castelán–, pero queremos reducir o uso do castelán sen límites; porque as linguas non son malas por si mesmas, pero desbástenos escoitar aos nenos en español ou francés; e non lles explicamos a razón desa dor, porque iso sería unha política, e hai que deixar aos nenos fóra da política, pero sen razóns políticas, que argumentos poderían estar en contra do español e do francés? Pero non, non, nós non estamos en contra, todas as linguas son enriquecedoras, tamén as castelás de aquí, iso si, co eúscaro como idioma preferido entre todos...

E entón a pregunta: como poderiamos facelo?

Bo, perdoa? ? Milagres en Lourdes.