O paso de Ibañeta tivo unha gran importancia na Idade Media, xa que o Camiño de Santiago discorría por alí e, entre outras cousas, enfrontouse naquelas zonas do conflito de Roncesvalles. Pero tamén algúns autores da Antigüedad mencionan esta calzada (Ptolomeo, Antonino e os anónimos de Rávena) como expresión da súa importancia na época romana. Existían entón tres pasos que atravesaban a serra: ao leste, Panissars; ao centro, Somport; e ao oeste, Ibañeta. Esta calzada comunicaba Cesaraugusta con Burdigala (Zaragoza e Bordeus) e pasaba por Pompaelo (Pamplona). Por tanto, o paso de Ibañeta era imprescindible para conectar as cidades romanas da fachada atlántica.

En 2008 a Sociedade de Ciencias Aranzadi comezou a buscar a calzada á que se refiren as fontes antigas. Nos seus inicios dedicáronse á prospección, enfocados a vestixios de diferentes épocas, pero especializáronse principalmente na calzada romana. A primeira pista foi descuberta en 2011 e comezou a escavarse en 2012. Coa información recompilada han completado a páxina web da Calzada Romana dos Pireneos calzadaromanadelpirineo.eus/eu/. E o camiño de 26 quilómetros que vai de Zazpe a Aurizper tamén foi sinalado para o excursionista.

Quen realice este percorrido non atopará un camiño de laxas de pedra. Esta é a imaxe que temos das calzadas romanas, pero o estudo de Aranzadi puxo de manifesto que, aínda que as vías urbanas estaban cubertas de laxas, na maioría dos casos as vías intermedias eran de terra porque eran máis fáciles de manter. O visitante non se atopará con grandes pendentes; en todo o percorrido non se supera o 6% de desnivel, segundo Oihane Mendizabal, compañeira de Aranzadi, “como a maior parte do transporte realizábase a través de carros e animais, preferían prolongar o percorrido para que o camiño fose máis suave que subir por un forte pendente”.

Ademais, a ambos os dous lados da serra, en Donazahar (Baixa Navarra) e Artzi (Alta Navarra), nos puntos nos que se inicia unha orografía abrupta, atopáronse zonas de descanso que poden ser “tipo restop”. Os investigadores chegaron á conclusión de que ambos os espazos teñen características moi similares. E, por tanto, isto indica que na época romana os Pireneos eran un punto de conexión, máis que unha fronteira.