En Navarra e na Comunidade Autónoma do País Vasco o número de traballadores eventuais supera o 20% na maioría das empresas. Nun terzo, esta porcentaxe de traballadores sen emprego fixo supera o 40% do persoal. O principal tipo de contratación é o contrato eventual por circunstancias da produción, seguido do contrato de obras e servizos. No caso de Navarra, dos contratos asinados no ano 2021, os definitivos foron o 6,85%, a metade dos contratos foron de tipo eventual por circunstancias da produción e o 22% dos contratos de obra e servizo.

Os datos mostran unha clara dualidade e un carácter sistémico no mercado laboral peninsular vasco. Nesta época do postfordismo, a subcontratación e a precarización das condicións laborais é a estratexia do capital cara ao traballo, que se foi profundando nos últimos 50 anos. Para asegurar a flexibilidade laboral é necesario que se neguen os dereitos laborais e que se reduza o exercicio destes dereitos como consecuencia do acoso e a represión das empresas. Así se explica o uso fraudulento e masivo da contratación temporal. Non é unha anomalía, senón unha normalidade.

Mire, desde Madrid ofrécennos unha nova reforma laboral, dicindo que é un gran avance para os traballadores, insistindo en que está a tomar o camiño para acabar con esa dualidade. Si quérese romper a dualidade do mercado de traballo, seguramente haberá que incidir en toda a relación laboral, non só no apartado de contratación. Na reforma traballouse a flexibilidade de penetración –é dicir, os tipos de contratos–, pero non se traballou a flexibilidade de saída –os despedimentos e a extinción dos contratos de traballo–, medidas que reforzan a posición do traballador. O despedimento é libre na actualidade; a empresa, a cambio, pode incorrer en ilegalidade.

O acordo entre o Goberno, as patronais e os sindicatos non se opón aos elementos centrais das Reformas Laborais de 2010 e 2012, é dicir, ao despregamento da flexibilidade interna e externa das empresas. A flexibilidade interna deixa en mans da empresa un cambio nas condicións de traballo: horario, lugar de traballo, quendas de traballo… A flexibilidade exterior baséase no despedimento libre, que se simplificou, facéndoo cada vez máis barato. Destaca a flexibilidade das medidas baseadas en razóns económicas, produtivas, técnicas e organizativas, que facilita os despedimentos económicos e a adopción de medidas internas na empresa.

Detrás está a Unión Europea, sendo unha das condicións para recibir fondos europeos esta reforma laboral. Para iso, exponse este xogo de estafadores co fin de reducir estatisticamente a contratación temporal que xera vergoña, promovendo outro tipo de contratos precarios. O problema de carácter sistémico non se superará modificando un artigo do Estatuto dos Traballadores. Doutra banda, existe unha relegitimación do modelo sindical impulsado e apoiado polo Réxime de 1978, que pretende excluír diversas alternativas sindicais.

Esta década vai ser economicamente inestable. Preténdese unha rápida introdución dos cambios tecnolóxicos e unha transformación das estruturas empresariais. O papel actual de cada territorio na economía europea e mundial está en xogo, estendendo a incerteza sobre a especialización económica do futuro. Fronte a iso, os poderes económicos queren controlar os conflitos laborais, necesitan un sindicalismo comprometido co sistema. Esa é a intención que pode seguir a última reforma laboral que se vai a levar desde Europa e que se quere aplicar desde Madrid.