Cony Carranza Castro, pobo educador feminista e antiracista da Asociación Mundial de Mulleres e Babel, dinamiza talleres sobre privilexios e opresión co obxectivo principal de entender en que consiste o privilexio branco. Cando participei nun taller propio deime conta de que moitos dos participantes brancos presentaron como opresión os malestares que vivimos. Grazas á socióloga Sara Lafuente Funes aprendín a recoñecer a diferenza entre malestar e inxustiza, que ás veces pode ser borrosa, porque a fonte de ambos é estrutural (é dicir, o sistema no que vivimos). Por exemplo, eu no taller falei da maternidade sen grandes redes de protección, pero logo deime conta de que é unha gran frivolidade, sabendo que a Lei Estranxeira obriga aos inmigrantes que son pais a vivir afastados dos seus fillos durante moitos anos.

Entón, que é a opresión? Carranza penétrase na definición da activista estadounidense Peggy McIntosh: “A exclusión sistemática da participación plena e igualitaria na sociedade”. Está claro que esa non é a miña realidade, pero si a de moitas mulleres inmigrantes. E o privilexio? “A mochila invisible que herdamos”. McIntosh enumera nun artigo 26 privilexios que, por ser branco, levan nesa mochila, como facer compras sen sufrir persecución por parte dos traballadores de seguridade, ou que cando acende a televisión, os amigos da súa raza aparezan por milleiros.

Os primeiros pasos poden ser xestos de desnaturalización ou desmecanización; cando eu realizo viaxes internacionais, recordo que podo facelo sen preocupacións porque teño pel branca e pasaporte europeo. Pero, que facer cos privilexios que identificamos e aceptado? Bego Oleaga Erdoiza propón a insumisión en ARGIA: “[COVID19] Insumisión á terceira vacinación, que recibimos dúas dose, ata que a vacinación chegue aos habitantes dos países empobrecidos”. Tamén se realizaron proxectos como “Non me vou sen muller” para pedir aos homes que se planten en mesas redondas, entrega de premios, etc. Volvendo ao primeiro exemplo, eu decidín renunciar ao turismo internacional, porque entendín que o dereito non universal é un privilexio.

Outro paso pode ser silenciar, escoitar, traballar as nosas resistencias e responsabilizarse cando os oprimidos interpélannos aos privilexiados. Nestes tempos nos que o concepto de aliado está en bogas, debemos ser autocríticos e aprender a recoñecer en nós os procesos maliciosos que identificamos nos demais (no meu caso, nos homes que traballan nas novas masculinidades). Por exemplo, por ser branco emprendedor contra o racismo, teño máis posibilidades de aparecer nos medios que os racistas, de participar en congresos remunerados, de recibir encomios, etc. Así, nos últimos anos estou a cumprir o compromiso de dicir “Non vou sen persoas racializadas”.

A verdade é que traballamos máis os procesos de empoderamiento que os pasos para a expropiación. Tentemos esixir ao noso compañeiro o que lle pedimos. Anímolles a ler as reflexións e preguntas de Jokin Azpiazu e Leticia Urretabizkaia (nos ámbitos das masculinidades e do antiracismo, respectivamente). A empatía e a humildade poden ser a materia prima para construír pontes, para que sexamos cada vez máis capaces cando temos que avanzar e retroceder.