Segue o que di Arrate Hidalgo na entrada. Non asociar o mundo con Vietnam na palabra Oihan. Non acabe coa ficción da novela, nin faga o relato prisioneiro do imperialismo da Guerra Fría.

Colle a ciencia ficción, traducida por Amaia Apalauza e publicada por Igela, tal e como está. Deixa que o futuro especulativo explique as relacións de poder de hoxe. Utiliza o traballo de Le Guin para interrogar as subordinacións que ti mesmo perpetuas.

Perdoarasme, por un momento, o retorno: Gayatri Spivak Pode o subalternario falar? o tema da famosa conferencia non era si o subalternario puidese falar. O problema era que desde a posición do imperio non se podía ouvir ao subalterno. Posteriormente, ao incluír o discurso no libro A crítica da razón postcolonial, o obxecto de investigación pasou a ser un informante nativo: un suxeito dominado que se lle fai falar constantemente para escoitar os imperios, pero para entender o que o imperio quería (ou podería) e para garantir a dominación co comprendido.

Pois aí están no centro da novela de Le Guin Rai Liubov e Selver: antropólogo imperial con boa intención e correspondente nativo subalternario. Liubov fará falar sen parar e Selver falará constantemente ao antropólogo. Con todo, a incomprensión de Liuboven cruza a historia e, sobre todo, a masacre que supón esa incapacidade.

Mesmo Le Guin fainos tan incapaces como Liubov. “Selver, xa'ab. Pero que significaba ese xa'ab? […] un deus […] ou unha entidade numérica, ou un ser poderoso […] si un tradutor […]”. Non se pode decidir, o lector tamén participa nesa xordeira violenta contra o subalterno. Pode falar Selver, un alieníxena nativo subalterno? O único que sabemos é que Liubov é incapaz de entender o que di que non somos nin a flota imperial nin nós.

En lugar de ler o libro e decidir que fala de Vietnam, pensa que o libro che interpela directamente. Que ti tamén es xordo ante os oprimidos. E que esa xordeira é totalmente violenta.