En decembro do pasado ano publicamos na reportaxe “Os negocios nazi en Euskal Herria” información relevante sobre unha parella alemá que vivía en Markina-Xemein. Na gran mansión de Wilhelm Mallet e Ruth Adams reuníanse os nazis fugados tras a Segunda Guerra Mundial e amparados no País Vasco durante o franquismo, entre eles o comandante e enxeñeiro do partido nazi Otto Skorzeny SS. Tras unha misión especial durante a guerra, Skorzeny negociou cos donos da fábrica de armas Esperanza e Cía de Markina-Xemein, xunto con Mallet.

Debido á discreción e a clandestinidade que gardaban na casa onde se coñecía como Bekobenta, a información segue sendo moi escasa, pero desde que o tema sae á superficie, os vellos asuntos alemáns do pasado volven ás rúas de Markina-Xemein. Isto lévanos agora a dar conta doutro testemuño sorprendente que recibimos hai uns anos.

Quen era o condutor de Mallet?

En casa de Mallet e Adams abundan, ademais da parella alemá III. En Reich tiveron importantes cargos os cidadáns que sospeitan ou aseguran que os nazis vivían. E non só falamos de Otto Skorzeny.O

testemuño dunha muller foi clave para seguir ese ronsel. Hoxe en día viúva –non imos dar aquí o seu nome–, o seu marido era mecánico e os alemáns chamáronlle moitas veces á súa casa para que reparase o elegante e espectacular coche negro Mercedes-Benz que tiña Mallet. A muller aínda lembra moi ben o que contaba do que alí se viu.

Mentres o mecánico arranxaba o coche, Mallet relacionábase con el, pero tamén cos empregados da casa, cun mínimo de doce persoas no servizo, na cociña... Segundo isto, entre os traballadores había un, o condutor, que tiña unha especial relación con Mallet. Mentres cambiaba os parafusos e as pezas vellas, descubriu que aquel home que supostamente era un obreiro, alguén era importante dentro da xerarquía dos que vivían nel. Mallet sempre o tomaba con moito respecto: non era normal que o señor de casa fixese máis xestos ao traballador, en lugar de ao revés... Cando o mecánico miraba á cara ao misterioso descoñecido ou pasaba de lado, o home inclinábase a cabeza ou miraba cara ao outro, coma se quixese escondela.Cando volvía

a casa despois do seu traballo contaba á súa muller con nerviosismo o que pensaba e ela estaba convencida de que naquela casa vivía Martin Bormann. Estaba tan seguro que, hoxe en día, a nosa testemuña segue convencido de que si o seu marido tivese vida seguiría asegurando o mesmo.

Bormann, o adxunto a Hitler,

era un dos personaxes máis importantes da xerarquía nazi Bormann, o xefe da Cancillería de Reich e o secretario persoal de Hitler, o lateral do Fhürer. Chegou a controlar todos os nomeamentos e asuntos internos do Goberno alemán e foi o principal asinante político das leis antisemitas. Tras a guerra, cando se xulgou o in absenti de Nuremberg, que el non estaba, a fiscalía dixo que participou plenamente na planificación da “Última Solución”, que buscaba a exterminio xudía e polaca, e condenouno a morrer aforcado, aínda que non puidese facer cumprir esa pena.

O 30 de abril de 1945, uns días antes de que Berlín caese en mans dos soviéticos, Bormann parece ser testemuña do suicidio de Hitler, a pesar de que o sucedido no búnker que se atopaba baixo o chanceler non está do todo claro –el mesmo sacou en brazos o cadáver de Eva Braun morto da habitación, xunto con Hitler–. Pouco despois abandonou o búnker e tentou escapar da cidade. Os que acompañaron a el dixeron que non conseguiu sobrevivir de Berlín. O testemuño de Artur Axmann á fronte das Mocidades Hitlerianas é rotundo e o máis importante: a autoridade nazi morreu a noite do 2 de maio, xunto ao ferrocarril que conducía á estación Lehrter de Berlín, por culpa da artillaría soviética. Tamén nos interrogatorios e xuízos realizados polos aliados, a maioría dos soldados da contorna de Bormann declararon morto. Por tanto, non hai dúbida.

Con todo, servizos de intelixencia como OSS-CIA ou Mosad pasaron moitos anos tentando seguir a pista do genocida. Por que? A información era escasa e varios cazadores nazi dicían que era posible que Bormann escapásese de Berlín.

Os ósos de 1972, na

década de 1950, o nome de Martín Bormann estendeuse por todo o mundo. Moita xente chamaba á Policía ou se puña en contacto cos servizos de intelixencia dicindo que o viron. Arxentina, Paraguai, Brasil, México, Exipto, España... Os que afirmaron habelo visto en Borman non foron poucos. Non sorprende esta febre, que foi unha das persoas máis buscadas do mundo até principios da década de 1970. Na radio e nas revistas os programas e artigos sensacionalistas informaban repetidamente dos seus posibles lugares de residencia. Pero nunca o atoparon vivo.En
1972, tras localizar e identificar algúns ósos nunha zona do edificio de Berlín, descubriuse que eran propiedade de Bormann.O

lugar onde apareceron as pegadas coincidía coa localización da súa morte nos interrogatorios de posguerra. Os ósos tiñan a mesma altura e características que Bormann. Tras reconstruír o rostro confírmase que era el, e durante tantos anos o nazis criminal foi declarado morto. Entón?

A historia de Bormann termina aí, pero non o misterio. Cando en 1988 volveron investigar o seu cranio, os peritos alemáns déronse conta de que estaba cuberto dunha terra colorida, e dixeron que había que deixar constancia diso. É máis, parece que este tipo de solo non se podía atopar en Berlín, senón só nunha zona de Paraguai. Por iso, unha das hipóteses máis curiosas foi que Bormann estivo escondido en Sudamérica e en España franquista, e que tras a súa morte volveron a Berlín para dar por finalizado o caso.A

incógnita da

foto, baixo a hipótese de Hipótese, tamén falamos con outros interlocutores cos alemáns de Markina-Xemein para tentar saber máis. E cando un deles ensínanos unhas vellas fotografías, o signo interrogativo da dúbida volve aparecer, de maneira lúdica, en todo isto: nunha foto aparece un home parecido a Martin Bormann, con trazos parecidos ao rostro e ao rostro. A foto está tomada na parte traseira da casa alemá, entre 1955 e 1965, e segundo o seu interlocutor, ese home descoñecido era o condutor de Wilhelm Mallet, supostamente madrileño, que era o terceiro chofer desde que os empresarios alemáns instaláronse en Markina-Xemein en 1950.

No chalé, os cans de garda e a muralla de pedra de tres metros permitían aos seus donos e aos seus amigos “especiais” moverse con total discreción. A superficie era de 27.000 metros cadrados e o muro de pedra que o rodeaba estaba pegado nos cemiterios con cristais rotos. En 1965, cando morreu Mallet, a súa suposta parella da súa entón, Ruth Adams, que morreu uns anos antes debido a un estraño accidente, queimou rapidamente unha chea de documentos no exterior da casa. Un dos obreiros lembra aquel momento: viu enormes chamas e estaba a fumar no seu interior moitos arquivos.

Quen era o condutor de Malett? Non será máis que unha casualidade, pero unha vez que empezamos a xogar no campo do misterio, quizais Martin Bormann non morreu en Berlín… quen sabe. En calquera caso, esta historia permítenos seguir investigando sobre a presenza real dos nazis en Euskal Herria e sobre a lenda negra dos alemáns de Bekobenta, que aínda perdura en Markina-Xemein.