O 20 de outubro cúmprense dez anos desde que ETA anunciase o fin da loita armada. O mediador británico Jonathan Powell asegura que hai procesos de paz, de éxito e de transacción que fracasaron. Na súa opinión, Euskal Herria é unha destas últimas.

Que abriu a nova era? Agora, o Instituto Gogoratuz e o lehendakari Urkullu sinalaron as presións da sociedade vasca e da Policía. E si, non lles faltan razóns, foron decisivas, pero o da sociedade vasca merece un matiz crave para entender ben o final de ETA: a presión do ámbito sociolóxico da esquerda abertzale, que viña desde hai moito tempo, e, sobre todo, do seu ámbito político, foron claves. Sen o seu empuxe, sempre en declive e cada vez máis marxinado, pero ETA podería aguantar varios anos.

A violencia de ETA acabou, pero é obvio que o gañador conquistou aquel mítico “poderíase falar de todo sen violencia/todo é posible”. A estrutura xurídico-represiva do Estado español segue vixente para que a esquerda abertzale non explique á sociedade a súa visión do pasado. En nome da convivencia, pero cun claro obxectivo de erosión da esquerda abertzale, o PNV insiste en que se recoñeza que “a violencia foi inxusta”, co obxectivo de limitar a actuación deste sector político e os 50 anos do conflito vasco á violencia de ETA.

ETA foi unha resposta política violenta ao franquismo que seguiu desenvolvéndose con carácter político até perder o norte na súa cegueira e no labirinto aberto polo Estado. Máis interesante que interpretar, comprender, explicar e discutir todo iso desde o pluralismo, é asumir toda a visión da esquerda abertzale baixo o rodete do seu vencedor, ocultando a realidade e prexudicando a convivencia futura.

Do que deu esta década reflicten bastantes, por exemplo, os seguintes feitos xudiciais, que afirman máis da violencia do Estado que da presión social: O caso Bateragune, o caso Herrira, a operación contra Tantaz Tantaz, o caso dos Bares do Pobo, o caso de Altsasu/Alsasua, o 13/13 que se está celebrando estes días, o peche de diversos medios de comunicación, as detencións dos mediadores... Centos de persoas procesadas e castigadas no proceso aberto pola pista de aterraxe da Conferencia de Aiete.

E, sen dúbida, estamos moito mellor que en 2010. O desexo de paz estaba na primeira liña da sociedade, o sufrimento acumulado era demasiado grande. Déronse pasos interesantes, pero merecíase aproveitar mellor a ocasión para abrir un ciclo de paz sólido no tempo e construír con máis consenso a convivencia e as futuras normas políticas. Optouse polo rodete, deixando moitas feridas sen curar e alimentando os volcáns do futuro. E o peor, non se observan outros movementos nas mans que utilizan o rodete para virar.