Con todo, conta cunha das economías máis pobres e dependentes do mundo. O 60% do seu orzamento anual finánciase con axuda externa e o diñeiro que os haitianos no exilio destinan ao seu país supón case un terzo do PIB. Non existe no mundo. Pola súa banda, o aumento de prezos foi do 22% o ano pasado, cando seis de cada dez habitantes apenas superan os 2 dólares ao día, menos dunha ducia de ovos no país.

Toda esta miseria ten a súa explicación no revolucionario pasado de Haití: é froito da vinganza. Desde que en 1804 conseguiu a independencia –ler aquí unha ampla reportaxe que explica a orixe e a evolución destes feitos–, Haití contribuíu ao proceso de liberación de diversas colonias. O presidente Alexandre Petión colleu a Simón Bolivar co brazo aberto en 1815 e ofreceulle munición e soldados. Un efecto similar tivo nas loitas anticolonales de Martinica, Xamaica, México e EE UU.

Pero o colonialismo quixo cortar ás á solidariedade e pór prezo á revolución. En 1825, Francia, coa axuda da elite haitiana francesa, obrigou a compensar aos ex colonos con 150 millóns de francos de ouro polas perdas en terras e escravos. Como ameaza enviou unha flota de barcos para bloquear a capital de Port-au-Prince. Era unha fórmula redonda: só podía conseguir diñeiro de Hai, o primeiro país que sufriu a débeda externa, endebedándose cos bancos franceses. A isto chamar “a débeda da independencia” porque lle serviu para obter un certo recoñecemento diplomático internacional. Pouco despois puido renegociar a extorsión e baixar a 90 millóns de euros, pero os haitianos tiveron que pagar a débeda até 1947, destinando gran parte do gasto público a iso.

En 2003, o presidente de Haití, Jean-Bertrand Aristide, o primeiro elixido democraticamente, proclamou en voz alta que “Francia é o debedor de Haití”, e que eses francos de ouro roubados serían hoxe 21.000 millóns de dólares. Pero cando François Holland viaxa á illa, a primeira vez que un presidente francés visitaba o país durante dous séculos, só falou da débeda “moral”.

Ouro haitiano no banco de Nova York

A dependencia de Haití continuou coa invasión estadounidense. Os marines ocuparon o país entre 1915 e 1934, co fin de evitar a influencia cada vez máis acusada dos alemáns no mar do Caribe. Os investidores estadounidenses compraron a débeda de Haití con Francia e obtiveron as mellores terras para a compañía Banana Fruit, co fin de establecer un monocultivo para a exportación; así, as reservas de ouro do banco de Haití –500.000 dólares da época– foron trasladadas ao National City Bank de Nova York, como pode lerse no arquivo do Departamento de Estado. Os movementos antiocupacionales (estudantes, feministas, obreiros...) foron fortemente esmagados polos soldados estadounidenses: mataron e violaron a miles de haitianos e saquearon recursos naturais durante este vinte anos.

A man negra de EE UU tamén se percibe con facilidade nos golpes de estado e ditaduras que se produciron en Haití desde entón. En 1957 o doutor François Duvalier apoderouse do poder coa protección dos cidadáns negros, pero pronto Papa Doc estableceu un aliado “anticomunista” e unha represión salvaxe en EE UU. O seu sucesor, Jean-Claude Duvalier Baby Doc, continuou cun réxime sanguento. Estímase que neses 30 anos desapareceron 40.000 persoas. En 1986, desprotexido por EE.UU., Baby Doc tivo que abandonar o país até a protesta, que se refuxiou en Francia, pero antes roubounos entre 500 e 900 millóns de dólares, deixando o país de novo nunha catástrofe económica.

As reformas progresistas promulgadas por Aristide na década de 1990, tras a implantación da Constitución de 1987, non puideron prosperar debido ás intervencións militares. Desde o golpe de estado de 2004, Haití está a sufrir o que na práctica é a intervención de enésima, e moitas organizacións altermundialistas denunciaron que a Misión de Estabilidade das Nacións Unidas (MINUSTAH) só levou a esta terra que antigamente se chamaba “perla das Antillas” un malgaste e un cólera de diñeiro innecesario.