Recoñezo que con eles adóitame pasar por primeira vez un gran amor e logo cánsanme. Cando tomei o libro de Joxemari Iturralde era primavera, agora estou a escribir no verán.

Primavera no lume. Case cen haikus (Pamiela, 2021) son unha lectura agradable. Nestas pinceladas, realizadas cunha técnica moi utilizada nas nosas letras, podemos producir cereixas, noites, pozos. Ou poemas bastante filosóficos, que se tragan como pílulas: “O tempo de traslado da cinza será/ será de vento”.

Entre tantos anuncios curtos, ideas simplistas e efectos especiais é difícil distinguir un tema na actualidade. As beiras están cheas deles, algúns din que a cita é para a vacina, outros din que comen os procesados de aquí ou ven á nosa compañía telefónica. Os haikus de Jimu Iturralde, pola súa banda, deixan un longo sabor a boca, e lenos: “É o barco que se mergulla/ a cama pola noite”.

Do mesmo xeito que Shushia, colocada no seu interior e combinada con esta, Iturralde conseguiu non aburrirse, sobre todo ela, ocultando o mecanismo que a miúdo se adiviña aos libros haiku e deixando só o pracer ao lector. Si o que se di vén en case cen estrofas, as que se suxiren aquí son os infinitos restos mariños, a imaxe suave do soar que producen no noso interior as palabras e a falta de palabras: “É un día se teño dous/ contigo/ dous sen ti”. E non sabes exactamente si o tempo acúrtase ou se prolonga, porque é a condena do haiku, e que a dozura, a anécdota é o infinito, a provisionalidade é a verdade definitiva. Tamén se pode facer un fito epidérmico, pero o belo que é ao estilo de Jimura, á Madalena ou ao estilo de Igerabide. Nos últimos tempos, a nosa literatura deunos bellísimas pezas pequenas e soltas en grao sumo actual e o inimaxinable, para o goce do subconsciente. O haiku pode tribializarse ou escribirse: “Un barquito/ no peirao de Mutriku/ espérache”. Está ao límite da salmuera, e de novo esta peza parpadea neste libro, como outras pezas. A primavera, á fin e ao cabo , acaba no momento en que se converte nun abuso, e moitas veces volve empezar e termina, xa que ten outra oportunidade para a imaxinación. Esa é a primavera ardendo, a primavera ardendo, unha choiva de lume cruzando o ceo con chatarra.