Sabías que unha norma protocolizada por varias empresas de catering de comedores escolares é ter que tirar toda a comida sobrante do comedor? É dicir, que o persoal dos comedores suxeitos a este protocolo está prohibido repartir o sobrante? Cada día nos comedores gástase entre o 7 e o 10% dos alimentos, segundo experiencias de frigoríficos similares.

A partir do 4 de maio, Aratz e Langile puxeron solución a este absurdo. Agora é responsabilidade dos alumnos de sexto meter nos compostables a comida sobrante do comedor, termosellarla cun material transparente compostable, etiquetarla e introducila nunha máquina que arrinca a temperatura da comida de 65 a 4 graos. E, unha vez realizado este proceso de garantía sanitaria, levar estes envases cheos de comida á máquina que está a disposición de todos os cidadáns na rúa. Este traballo cotián non é lento para tomar conciencia e responsabilidade.

A importancia de ser para todos

Acudimos ao Concello de Hernani para coñecer os detalles deste proxecto e explicáronnolo o concelleiro de Medio Ambiente, Mattin Aldaia, e a educadora de residuos, Jone Notario, na empresa Garbikania.

Mostraron a súa satisfacción por conseguir pór en marcha un proxecto que pediu o visto e prace de moitos axentes: centros escolares, persoal de comedor, Ausolan, empresa de catering... “Como é normal, o tema da saúde alimentaria xera inquietudes. Non foi tan fácil e fomos superando obstáculos. Pero conseguímolo”, explica Aldaia e Notario engade que, na súa opinión, foi dispor de infraestruturas potentes que ninguén pode negar. O Concello instalou nestes dous centros as infraestruturas necesarias para este proceso: envases compostables, termoselladora, etiquetadora e a súa impresora, abatedor de temperatura e dous frigoríficos. O Concello realizou un investimento de 8.500 euros nas seguintes infraestruturas de cada centro: ao haberse posto en marcha a proba piloto en dous centros, o gasto deste proxecto ascende a 17.000 euros polo momento e a Deputación Foral de Gipuzkoa compensou cunha subvención do 55% do custo.

Evitar o malgaste de alimentos ten unha relación directa con outro dos obxectivos que persegue o Concello: reducir a xeración de residuos orgánicos. “Porque os alimentos que non se comen nos comedores hai que xestionalos: recollelos, transportalos despois e finalmente dar un tratamento nunha infraestrutura xunto á incineradora. Isto ten un custo que convén evitar”, explica Aldaia. Sinala que deben abonar 148,33 euros por tonelada de orgánico que leva á planta de tratamento, “á que hai que sumar os custos de recollida e transporte”.

Á hora de buscar a solución a estes alimentos que se depositaban nos residuos, o Concello acudiu á Asociación Social do Voluntariado de Galdakao e esta asociación explicoulle como está en marcha o programa “Frigorífico Solidario” en Lasarte-Oria, Tabakalera de Donostia, Galdakao, Vitoria-Gasteiz... En Plentzia o Concello tamén ten instalada a Neveira Solidaria e a Escola de Hostalaría de Leioa tívoa no seu día (actualmente o excedente destínao a bancos de alimentos).

Baseáronse nestas experiencias, pero o formato para pór os envases a disposición da cidadanía é diferente: calquera pode deixar e tomar estes alimentos en frigoríficos comúns noutros pobos (frigorífico como o que temos en casa), e apostaron por esas máquinas de venda de comida que se utilizan en Hernani, achegando o modelo que viron en Valencia: “Como estas máquinas están pechas, témolo máis controlado. Púlsase un botón e leva o recipiente que se sacou, non se toca o resto de envases. É máis seguro”, explica Aldaia.

No frigorífico Zero Zabor de Hernani, a máquina ten capacidade para 108 embarcacións durante un máximo de 24 horas. O primeiro día o pito e o segundo día as lentellas estiveron a disposición da cidadanía. O frigorífico fornécese ás 9:00 da mañá e os primeiros días esgotáronse todos antes de dúas horas. Ese é o obxectivo do frigorífico que leva en nome Lixo Cero, entre todos aproveitar a comida. E ser gratis pon este obxectivo ao alcance de todos: “Non debemos restrinxir a ninguén, é para calquera cidadán. E como non queremos caer na estigmatización, non se quere para uns nin para outros. É para todos, calquera pode utilizalo, é máis, hai que usalo por responsabilidade”.

Si sae ben, cales son os seguintes pasos?

O Concello tamén estaba preocupado polos centros escolares, que se podía facer coa comida sobrante. Tal e como contou o notario, “na reunión reunimos a todas as escolas de Primaria da localidade para explicar este proxecto. Como se expuxo como proba piloto, tiñamos material para dous centros e empezamos cos dous que se animaron en primeiro lugar”.

En maio púxose en marcha o Frigorífico Cero Lixo e en xuño as escolas finalizarán o curso. Por tanto, a proba será de mes e medio. “Si sae ben, temos intención de abrilo”, afirma Aldaia. O Concello está previsto que se estenda en dous ámbitos: por unha banda, convidar o resto das escolas a participar nesta iniciativa e, por outro, abrir a oportunidade aos restaurantes. E é que, segundo sinalou Aldaia, cando tiveron coñecemento desta proba piloto os restaurantes solicitaron ao Concello porque eles tamén están preocupados polos alimentos que botan. “Hai que estudar como garantir que estes alimentos sexan aproveitables, coidando moito para garantir a súa saúde”, engade Aldaia.

A alimentación é un alimento que achega soberanía alimentaria a toda a cidadanía nesta máquina. No seu día varias escolas da localidade contaron cunha cociña, sen importar os alimentos que se cociñaban nela, e hoxe non tiñan a posibilidade de aproveitar ao día seguinte os excedentes dun día no comedor, como facemos en casa. Ademais, podían elixir de onde e como comprar cada un dos ingredientes do prato.

Por que non soñar, que os comedores escolares servirán a soberanía alimentaria a través destes frigoríficos rueiros, no futuro.