Reforzouse a idea de reformular o modelo das residencias durante o último ano. Cal é a túa lectura? As
carencias do coidado puxéronse encima da mesa, desgraciadamente, dunha gran miseria, pero foi unha oportunidade ou ocasión para reflexionar sobre a vellez e iso é marabilloso. Creo que se caeu, con todo, na redundancia; que os debates son máis público-privados, cocientes… Moitos outros temas pasan sen tratar en relación coa sustentabilidade da vida ou a vellez. Por exemplo, onde están os dereitos socioculturais nas residencias actuais?

O modelo das residencias ten moito que ver co noso imaxinario da vellez.
A perspectiva da fraternidad segue presente na nosa sociedade. A vellez hase estereotipado, por iso falamos do empoderamiento feminista dos maiores ou do envellecemento activista, porque hai que cambiar o chip por completo. Desde unha estrutura con conciencia propia, debemos avanzar cara á nosa soberanía e unha concienciación política, desde a posición dun mesmo. Aínda non chegou o punto no que viviremos con orgullo o envellecemento.

Que máis temas cre que quedan por tratar?Coas
tarefas de coidado cada vez máis individualizadas, como os nosos avós son un recurso, seguimos deixando a conciliación nas súas mans. Outro tema é o proceso de dixitalización das residencias, a relación coa tecnoloxía; a crise de coidados resólvese socialmente coas persoas. Por suposto, a tecnoloxía é de axuda, pero non podemos convertela nunha solución ou nunha alternativa. Canto complicamos unha cousa que é moi simple…

Existe a idea de que as persoas maiores deben ser coidadas sen ter en conta os seus desexos?
Hai que desmitificar a vixilancia. Si non é elixido, consensuado e traballado politicamente, a vixilancia é autoritaria. Onde está o dereito á intimidade nesta filosofía de acompañamento durante vinte e catro horas ao seu familiar? Ou formulacións amigables, que son con frecuencia propostas infantilizadoras… Ao envellecer non necesitamos amigos, senón dereitos dignos e dereito a decidir, non reproduciremos eses patróns.

Cal é a estratexia a seguir para construír un novo modelo?Necesidade de crear
outras infraestruturas para o desaloxo das residencias. Necesitamos unha estratexia cidadá para integrar os coidados relacionados co día a día. As relacións e os rumores sociais son moitas veces o único que necesitan as persoas para sentirse activos e auditados mental e emocionalmente, e estes non llos dará un coidador, que é a relación sanitaria co que mantén, non será o teu amigo. Para sentirse coidada é necesaria unha rede entre iguais, as infraestruturas socio-sanitarias garanten a atención, non a vixilancia.É

importante que cada un decida de que maneira quere vivir a vellez.Cada
persoa ten a súa propia responsabilidade colectiva; nós, por exemplo, iniciamos os procesos de empoderamiento do ancián a partir dos 55 anos e a xente oponse. Eu sempre lles digo: “Queres facer ben os deberes ou prefires que alguén decida sobre o teu futuro o día de mañá?”. Porque esa é a situación máis habitual… Pódese

traballar esa prevención dunha maneira global?
Existen municipios que comezaron a desenvolver estas estratexias: Lezo, Beasain… Aos poucos estanse levando a cabo estratexias de empoderamiento do ancián. Neste proceso discútese que tipo de equipamentos comunitarios ou municipais son necesarios e reflexiónase sobre outras cuestións como a sexualidade, a soberanía económica, o coidado

dos netos… As vivendas comunitarias son unha alternativa ás residencias e ao modelo de vida actual, pero até que punto podemos coidarnos colectivamente?
Cando se fala de comunitario, a xente sitúa diferentes expectativas dentro do grupo, e logo xorden desgustos. Para evitalo hai que decidir que se vai a coidar colectivamente e que non, que é comunitario e que non… a negociación é obrigatoria.Os espazos colectivos deben ter unha vida colectiva consensuada e para iso debes ser honesto e transparente. Hai que chegar aos consensos, traballalos e ter unha actitude non xudicial e máis aberta.

É, por tanto, un proceso longo, infestado de decisións e de consensos.
O obxectivo debe ser vivir na diversidade, pero non é nada fácil. A vida comunitaria debe estar ligada ineludiblemente a unha participación sostible no tempo e no ciclo vital, cuns mínimos e máximos. Unha das grandes claves é non crear modelos de globos colectivos que se inchan moi rapidamente e baléiranse á vez.

É optimista a medio prazo?Creo que veñen tempos
moi estratéxicos, porque o Estado do benestar está a cambiar; en canto ao replanteamiento do coidado e da sociedade, tamén está a cambiar o modelo de familia... Hai moito que facer desde o movemento popular.