Época universitaria, Ensanche de Bilbao, entre sucursais, luz débil dunha libraría de segunda man. Os máis marxinais: Poetas africanos contemporáneos (en castelán, Biblioteca Jucar). Para min, durante moitos anos, como un faro. Agostinho Neto, Noemia de Souza, Wole Soyinka, David Diop, Jacques Rabemananjara… e a durunda dun tambor por encima das huminas de todas as bestas: Christopher Ifecandu Okigbo. Nace en 1932 en Ojoto (Nixeria), na rexión de Igbo. Nin Nixeria, nin Camerún, nin Benini, nin ningunha colonización que lle correspondeu (nin a Comunidade Autónoma Vasca, digámoslo, por certo), e por iso o seu pobo non é de mapas políticos, senón de selvas, lugares sacros e augas correntes: “Mamá Idoto, estou espida/ diante túa de pé/ ante a túa presenza acuosa,/ eu, este veciño/// a xudía verde de aceite tombado contra unha árbore/ errante na túa fábula”. Non en balde, Christopher Okigbo foi asasinado en 1967 na loita por Biafra durante a guerra contra Nixeria.

Karmen Irizar Segurola traduciu ao poeta. É dicir, fixo o máis difícil; trouxo ao eúscaro a forza telúrica de Okigbo dunha maneira correcta e verdadeira. Insisto, volvéronme a quentar as lendas antigas, porque este libro contén a pureza da poesía africana e o infinito dos ceos, e Deus regálaos, lembrando que nós non somos nada en relación coa suor das estacións e das plantas. Nós, os animais, temos a pluma para escribir. Christopher Okigbo inventou un tambor para falar cos germinados, aínda que o fixo en inglés (tamén igboera, na área): “Os paxaros máxicos o milagre nas plumas…”.

Atrapado entre o eurocentrismo e as raíces, Okigbo é outro exemplo do longo camiño que está a percorrer África. Elegy for Alto (“Eresia para Alto”) foi o seu testamento hil-buruko e aínda cantan no seu pobo: “Aquí están os políticos neste baile de ferro dos xeradores, dos morteiros…”.

Na libraría de segunda man, por tanto, que me levaba a ese recuncho, ao recuncho dos recunchos? Poderían ser voces do continente africano que aínda non dixo a última palabra. Ou, si non, as grandes ras de delta, ai! ei!, ilargi min.