Estades a proxectar pola liberdade en diferentes partes do mundo. Que é o que conta a película?
Ersin Çelic: O HDP, o Partido Democrático dos Pobos –coalición creada polos kurdos–, conseguiu un gran éxito en Turquía nas eleccións de xuño de 2015. O AKP de Recep Tayip Erdogan perdeu votos e non puido manter un goberno en solitario por primeira vez na historia da formación. Entón, converteu a súa ideoloxía turcoislamista nunha práctica ultranacionalista, xa que Erdogan non aceptou os resultados. Non se formou ningún Goberno e celebráronse novas eleccións.

Nese intervalo, o Estado islámico matou a centenares de disidentes do HDP e do AKP en ataques con bombas en Diyarbakir, Adana, Suruçe e Ankara. Como sabedes, Daesh foi apoiado desde o principio por Turquía.

En xullo terminou a tregua entre o PKK e o Goberno turco e Turquía renovou a súa campaña militar, na que xa non houbo avances. Tan grande foi o ataque, que o pobo kurdo de cando en cando coñeceu esta violencia, talvez dúas veces na súa historia: esnaquizaron os cemiterios e amordazaron os cadáveres das persoas asasinadas en vehículos militares e arrastráronas polas cidades.

Conflitos, pelexas e resistencias desencadeáronse en decenas de pobos kurdos, na maioría dos casos porque os policías cazaban a mozos. Como consecuencia diso, os mozos empezaron a organizarse nos seus barrios e distritos. Apareceron grupos de voluntarios armados YPS –unidades de autodefensa civil–, xeralmente formados por mozas.

Entón Turquía puxo sitio ás cidades, coma se loitase contra un exército estranxeiro, valéndose de artillaría e tanques contra os núcleos de poboación. En Czi, por exemplo, centos de persoas foron queimadas con vida nun soto, despois de que tivesen que morrer de fame previamente.

Nesta época cóntase o sucedido no distrito de Sur de Diyarbakir.
R. Çelic: Si, a resistencia do Sur. Para avergoñarse do mundo, a historia de Sur foi borrada, a pesar de que a comunidade internacional está a mirar. No noso territorio o pobo, a cultura e a fe foron esnaquizados pola violencia, sen que ninguén faga nada. A película é un berro en contra dese silencio.

O guion está baseado en textos escritos polos propios resistentes. Eses xornais animáronnos. Çiyager, comandante da tribo, se obstinó e ordenou que se fixese público o que alí ocorría. Ademais, tivemos longas conversacións con catro sobreviventes de YPS.

É a liberdade unha forma de manter aos vosos compañeiros e compañeiras con vida?
R. Çelic: O relato oral é un costume forte en Oriente Medio e como no conto Mila gau eta bat gehiago, o pobo kurdo sente que si deixa de contar a súa historia, morrerá.

Turquía, que tiña a intención de eliminar tamén a resistencia de Sur, decidiu que non, que esa historia ía saír á luz. Ao final, converteuse nunha loita sobre o relato, uns querían eliminalo e outros saír do asedio.

Diyar Hesso: Esa loita non terminou, Turquía prohibiu a nosa conta de Twitter antes de que terminase a película. Para Turquía, a mera existencia da película é un crime.

Algúns dos actores que aparecen na película participaron na resistencia do asedio, non?
R. Çelic: Si, Haki e Rubar Shervan Pirata estiveron na resistencia de Sur e a interpretación dos seus personaxes quedou nas súas mans. Ademais, a maior parte do elenco de actores loitou contra o Estado islámico (EI), ou creceu na guerra. Por suposto, non son profesionais, pero tiveron vivencias e sentimentos reais, así que nos centramos niso. En concreto, que actúen fronte á cámara como falan e xogan eles mesmos, como o fan no seu día a día.

-Caramba, señor! Hesso: Toda a película está baseada na xente real e na realidade. De feito, gravámolo en Koban, unha zona que o Estado islámico non conquistara nunca. Iso influíu no grupo da película, para revivir as vivencias de Sur. Moitos extras, ademais, pertencían a este barrio e moitos dos voluntarios que traballaron na película sabían que esa historia era moi similar á que eles mesmos viviran.

Explicou que moitos dos actores que aparecen na película son loitadores, que pasou con eles despois da película?
-Caramba, señor! Hesso: Seguen loitando. Desgraciadamente, a historia que contamos pasou recentemente e a realidade non cambiou. A guerra continúa e tamén o xenocidio contra o noso pobo. Non nos rendemos, por tanto, tras a gravación, os combatentes teñen que facer fronte ás invasións do Estado turco e algúns deles morreron.

Rubar Shervan, por exemplo, morreu loitando nas montañas do Kurdistán, en Haftanin. Outros membros do equipo de gravación tamén perderon a vida loitando nas montañas, por exemplo, os amigos que prepararon os efectos especiais e as explosións.

Un dos creadores do Cine Común de Rojava, Mazdek Ararat, faleceu a consecuencia dun accidente de coche no que viaxaba. Este accidente produciuse despois de que Turquía ocupe as estradas do norte de Siria, polo que os turcos ven obrigados a utilizar rutas perigosas.

Despois da proxección de Bilbao, contaches unha anécdota tan curiosa como terrible sobre os tanques que aparecen na película, por favor, explícasmo?
-Caramba, señor! Hesso: Todos os tanques e vehículos armados que aparecen na película foron retirados por YPG e YPJ ás forzas do Estado islámico na batalla de Koban e despois. Daesh tiña moitas armas, porque cando invadiu Mosul estaban alí. O pobo kurdo non posuía tal cousa.

Por tanto, os que se obtiveron nas batallas empregábanse na fronte. En cambio, había vehículos militares avariados que non podían ser utilizados en primeira liña. Pintámolos e aproveitámolos para aparecer na película.

Un día, os tanques moviámonos dun sitio a outro e detívose de súpeto. Ademais, o canón do tanque quedou mirando a Turquía, na fronteira con Turquía. Ao pouco apareceron os drones e tivemos que fuxir. A gravación foi cancelada durante dous días, xa que criamos que nos ían a bombardear.

Doutra banda, o equipamento policial que se ve na película –proteccións, cascos, porras...– pertence ao Réxime Sirio. Cando o Goberno deixou Kobane quedou alí todo o material e como nós non utilizamos ese material contra o pobo, pintámolo de negro para que parecese o que utiliza a Policía turca. Foi fácil ter a mesma aparencia, é a mesma lóxica que os réximes autoritarios, polo que as súas ferramentas son iguais.

Non tivestes moito diñeiro, pero o público dixo que é unha produción moi profesional a favor da Liberdade. Que recursos económicos tivestes?
-Caramba, señor! Hesso: Facer unha película é caro e en Rojava non temos diñeiro para iso. É certo que contamos coa subvención da Administración do Norte e do Leste, concretamente da comisión de arte e cultura. Con todo, desgraciadamente, debido á situación de guerra no noso territorio, foi fácil facer este tipo de películas. Temos cidades esnaquizadas, armas e vehículos militares. Ademais, os que apareceron como extras, os actores e case todos os grupos coñeceron o que é a guerra e traballaron porque creen no proxecto, só a cambio de comida.

Con todo o que comentastes, está claro que a película non é só un exercicio de arte, é tamén unha ferramenta política.
R. Çelic: A razón é moi sinxela. Non podemos actuar coma se non habería fascismo ou guerra. Se a arte di “son neutral” onde hai fascismo e xenocidio, será absurdo e absurdo.

-Caramba, señor! Hesso: Durante o ensaio de xenocidio físico e cultural contra os kurdos, calquera acción de resistencia converterase nunha película ou canción kurda.

En calquera caso, isto non é só un exercicio político apoiado polo movemento kurdo, senón tamén unha arte que promove a conciencia da sociedade kurda. Aféctanos a situación sociopolítica, pero nós tamén somos axentes activos.

A película ten unha chea de accións, pero iso é superficial, non?
-Caramba, señor! Hesso: Así é. En Róterdan coñecemos a unha muller holandesa que era doutora e amante do cine. Falamos un pouco e el estaba interesado en ver a película. Viño á proxección ao día seguinte. Cando terminou, chorou e díxonos: “Tiña intención de traer ao meu sobriño, pero pensei que a película de guerra non sería adecuada polas imaxes violentas, porque el só ten 13 anos. Pero agora arrepíntome de non habelo traído, porque o que vin non é sobre a guerra, senón sobre a amizade e as relacións humanas”.

Queriamos gravar pelexas, pero tamén pequenos momentos. Eses pequenos momentos cóntano todo: quen eran os loitadores, por que o facían e que era importante para eles.