argia.eus
INPRIMATU
Do bordel ao anime
  • Xapón, principios do século XVII. Cando se unificou o país no shogunato de Tokugawa, comezou a Ou. Tras longos conflitos, a paz chegou a Xapón, a burguesía das cidades estaba famenta de entretemento e creouse un ambiente axeitado para as actividades artísticas e culturais.
Nagore Irazustabarrena Uranga @irazustabarrena 2020ko urtarrilaren 21a
1850 urte inguruko grabatua, kabukiko aktoreak irudikatzen dituena, guztiak gizonezkoak –erdikoa ere bai–. (arg. Utagawa Kunisada)
1850 urte inguruko grabatua, kabukiko aktoreak irudikatzen dituena, guztiak gizonezkoak –erdikoa ere bai–. (arg. Utagawa Kunisada)

Izumo non Okuni era o sacerdote do templo de Izumo e era un hábil bailarín. Para conseguir diñeiro para o templo reuniuse un grupo de prostitutas e comezou a realizar espectáculos de danza e poesía. Pero pronto, co éxito obtido, abandonou o templo e dedicou toda a súa vida aos espectáculos. En realidade, o espectáculo era un reclamo para os clientes das prostitutas que o tentaban. Este servizo adicional que ofrecían os dantzaris de Okuni non era novo, pero si o era o espectáculo anterior. Non se inventou nada, pero con varios bailes e textos modificados puxo as bases do modo de representación de cabos.

Os contidos sexuais, a estética transgresora –a miúdo a mesma Okuni utilizaba roupa de home no escenario–, as formas innovadoras de contar historias, as posibilidades de relacións sexuais cos actores… espertaron as paixóns da cidadanía. Tendo en conta que un terzo dos xaponeses de entón levaban cada vez a catana ou a espada ás costas, os espectáculos tiñan un final sanguento. Por iso, en 1629 as autoridades tomaron medidas para evitar enfrontamentos. Prohibíronse as armas no Kabukia? Non, as actrices foron prohibidas.

Os mozos novos con aspecto andróxino para realizar os roles femininos empezaron a utilizar os chamados onnagata. As relacións homosexuais non eran tabú na época de Edo, e os onnagas tamén ofrecían servizos sexuais aos espectadores. E algunhas espectadoras tamén comezaron a consumir estes servizos. O problema non só resolveuse, senón que se intensificou. Os ministros do shōgun decidiron entón prohibir tamén os roles femininos, e por tanto ondulados.

Unha vez máis, en balde. A historia dos homes maiores representada por homes adultos non espertou o interese do público. Os empresarios teatrais inventaron todo tipo de trucos para superar a censura e empezaron a entrar mulleres actrices vestidas de homes. Ao ver que o remedio era peor que a enfermidade, os roles de muller e os de ondulación volveron ser asumidos no cabaret. Pero as actrices non. Por iso, inventaron por tactilos, unha forma de teatro na que todos os roles son desempeñados exclusivamente por actrices femininas.
Aquel molde, creado polas prohibicións e que se puxo en marcha fai 400 anos, quedou radicalmente arraigado na cultura xaponesa e aínda hoxe en día esa influencia é moi grande. En anime, mangan e outras manifestacións artísticas e estéticas xaponesas, a androginia e os límites de xénero difusos son moi evidentes.