O 14 de outubro, os activistas de Greenpeace abordaron dúas plataformas petrolíferas da multinacional Shell en augas británicas do Mar do Norte. As fotografías difundidas por Greenpeace mostran a dous protestantes colgando sobre unha xigantesca estrutura herrumbrosa deixada no mar cunha gran pancarta que di: “Shell, limpa os teus lixos!”.

A compañía confirmou que os activistas invadiron dúas plataformas da zona de aceite Brent que xa foron esgotadas e abandonadas, a plataforma Brent Alpha que aínda está completa e as estruturas superiores desmontadas, pero que aínda teñen as patas de formigón en pé.

A zona de Brent, explotada a medias por Royal Dutch Shell e Exxon Mobile, un dos maiores produtores de petróleo do mundo, no leste das Illas Shetland, estivo regalando petróleo e gas durante 40 anos, e por algo, un dos estándar do petróleo denomínase Brent. As catro plataformas que compoñen o espazo, cos seus 150 fontes e unha chea de plataformas submarinas, alcanzaron os 500.000 barrís diarios na época máis próspera, na década de 1980.

Cando se esgotaron as graxas e os gases que o fondo submarino levaba no estómago, polo menos susceptibles de ser explotados de forma rendible coas tecnoloxías actuais, chegou o momento de derrubar e trasladar estas torres jigantes ancoradas no centro do Mar do Norte... e aí comezaron as comedias.

Shell pretende abandonar as grandes bases de formigón das catro plataformas, que albergarán para sempre 640.000 metros cúbicos de auga oleosa, 40.000 metros cúbicos de area graxenta e 11.000 toneladas de petróleo. Esta proposta estaría en contradición coas decisións da comisión OSPAR, que regula a industria petroleira do Mar do Norte en 1998, que prohiben o abandono no mar. Shell pediu ao Goberno británico que "exima destas normas" ás plataformas de Brent, dixo Obama.

Para os representantes de Greenpeace “os plans de Shell son escandalosos e vulneran os tratados internacionais de protección do medio ambiente. Agora que a emerxencia do clima, a perda de biodiversidade e a extinción das especies están a empeorar, máis que nunca é necesario que os mares se manteñan en boa saúde. Si abandónanse miles de toneladas de petróleo nas vellas estruturas de formigón, tarde ou cedo chegarán a contaminar o mar”.

Os británicos mostraron por primeira vez en 1965 que a perforación do fondo do Mar do Norte permitía a explotación de petróleo e gas. En 1969 atopáronse máis fosas nas augas de Noruega e as fontes empezaron a aumentar. A crise petroleira de 1973 provocou que o seu prezo fose catro veces máis alto e a crise de 1979 volveu triplicar, convertendo en rendible o custoso e custoso proceso de obtención de combustible nun mar moi duro.

Máis países, ademais de Inglaterra, Escocia e Noruega, abriran as súas forcas en busca do ouro negro: Dinamarca, Alemaña, Holanda... A zona que máis plataformas mariñas reúne no mundo até converterse no Mar do Norte en 2015, cun total de 173.Debido á distancia de acceso aos mesmos desde terra e ás inclemencias do tempo, os helicópteros adaptados aos 750.000 quilómetros cadrados que compoñen o espazo atravesan sen interrupción, transportando cada ano dous millóns de traballadores secos a plataformas. O aeroporto de Aberdeen, en Escocia, é utilizado por preto de 500.000 pasaxeiros destas características. Brent foi o punto máis fértil da rexión.

Cadaleitos de formigón entre ondas

Xusto catro días despois da protesta dos ecoloxistas, reuníronse a porta pecha os 15 países asinantes do pacto OSPAR para decidir que facer cos postes de formigón das torres Brent Bravo, Charlie e Delta. A prensa, especializada en asuntos enerxéticos, asegurou que a intención de Shell de permitir o acceso á enerxía foi obxecto de debate no Reino Unido.

O primeiro en oporse publicamente foi o Goberno de Alemaña, seguido de Holanda e Dinamarca, e despois a Unión Europea (UE) sumouse a esa postura. No fondo, os gobernos fixeron súas as preocupacións que suscita a proposta de Shell entre moitos expertos.

Por unha banda, o mantemento dos postes de 140 metros de profundidade de formigón despois de desmontar as estruturas da superficie das plataformas, suporía un risco para o tráfico de embarcacións, aínda que a preocupación polos produtos que se atopan dentro destas xigantescas estruturas é aínda maior. Cada perna ten un peso aproximado de 300.000 toneladas, e no seu interior dispón de 64 salas de almacenamento de petróleo de máis de 50 metros cada unha, dentro das cales quedan unhas 11.000 toneladas de petróleo.

Shell di que este petróleo está ben estabilizado en area e auga, e que está depositado nunha parede de formigón dun metro de espesor, para que este formigón se descompoña durante séculos. O xornalista Allister Thomas resume en Energy Voice a crónica “Non unha solución fácil para a zona de Shellen Brent” que as outras opcións serían moi custosas e fatigosas, por exemplo sacar petróleo dunha estrutura de betón a 120 profundidades sen verter ao mar, ou por medio de axentes biolóxicos que aínda non teñen garantías técnicas (fungos, bacterias...).

A única posibilidade, por tanto, quedaría na compañía: deixar nela esas grandes estruturas, xa que si ao peor derramásense contaminantes das estruturas, os seus danos non poderían deteriorar “un campo moito máis amplo que o que xa contaminaron estas plataformas na súa actividade”. Ante todo –aquí está a clave do argumento-, os custos e riscos de desmontar, desembarcar e deixar nun almacén eses enormes anacos de betón serían moito maiores que os que suporía deixalos no medio ambiente.

“O problema desas estruturas –di Thomas, especializado na industria dos carburantes– é que cando se construíron en 1970 ninguén pensaba que algún día se ían a disolver. Moito despois empezaron a esixir ás compañías como van derrubar as plataformas á hora de conceder permisos para explotar o petróleo”.

A escaseza de enerxía demostrou en Brent aos europeos que o consumo de combustible non só contribúe a tolear o clima, senón que estes combustibles que se consomen tan masivamente non son tan baratos, senón que levan ás agachadas os grandes custos regalados ás xeracións de fondo en contaminacións atrasadas.

Algúns expertos, a partir do caso de Brent, apuntan como solución a imposición legal da responsabilidade perpetua da compañía petroleira para riscos. Pero, quen pagaría os danos mañá si Shell declárase en quebra?

(Greenpeace ocupa a plataforma Brent en 1995 debido a que Shell xa lanzaba lixo ao mar)