Dicía que estamos rodeados de palmeiras ou árbores de palma. Citei palmeiras ananas, Chamaerops humilis e palmeiras de China ou cannabis (Trachycarpus fortunei), pero non o xénero de palmeiras máis abundante na nosa contorna, o máis coñecido con diferenza: Xénero Phoenix. Este xénero ten o seu dezasete especies repartidas polas terras cálidas e tropicais de África e Asia. Dous son os máis visibles: o palmeiro dátil (Phoenix dactylifera) e o palmeiro canario (Phoenix canariensis).

A palmeira de dátil é dioica, é dicir, unhas palmeiras son machos e outras femias. Cultívase durante os últimos 6.000 anos e réstaselle gran cantidade de beneficios. Ao ser dun só ollo, esténdese un único tronco, do que se forman todas as follas e flores. Pois ben, este ollo córtase e cómese como a mellor delicia. Sen dúbida, ao quitarse ese tenro brote, a palmeira morre. As follas tampouco se desperdician: cestas, porcos, tapices, escobas, chapeus, tellados, cordóns... tamén se utilizan para o lume. O tronco utilízase principalmente na construción: viga, ponte, gabarra... O seu froito é dátil. Cultívase sobre todo polo dátil. Ao ser machos e femias, polinizan o vento e os insectos. Cada palmeira femia pode dar até 700 quilos de dátiles. É unha fonte de enerxía básica na alimentación dos nómades en Arabia Saudita e África do Norte, xa que contén entre un 60 e un 70% de azucre.

En 1755, o naturalista sueco Peter Forsskal fixo unha primeira mención na literatura europea ao control biolóxico de pragas. Describe 32 especies que viven no colo dos trocitos que quedan no tronco unha vez cortadas as follas do dátil, e como utilizan as formigas no mesmo para adquirir tamaño ás pragas.

Tamén se utiliza como símbolo da superioridade da folla de palmeira ou palma. Unha vez que gañen as batallas, veranse as palmas na conquista de cidades, nas competicións deportivas, nas celebracións multitudinarias etc. Nas relixións homicidas estendidas polo Mediterráneo oriental tamén se utiliza a palma para mostrar a conquista e a submisión e a obediencia das xentes. Recordo que nos nosos tempos de neno chamábase domingo de lauro o que a xente levase as ramas de laurus nobilis á igrexa a bendicir. Os poderosos e os seus imitadores traían as palmas. A continuación, estas palmas secas atopábanse nos balcóns das casas, o que denotaba unha gran humildade e capacidade para compralas.

Menos mal que se acabaron estas cousas. E as relixións tamén terminarán pronto! A de Palma de Mallorca fíxoo. Un insecto que está a matar todas as palmeiras converteuse nunha terrible epidemia: o gurgurú ou pico vermello, o Rhynchophorus ferrugineus. Trátase dunha zona de Polinesia que se estende polo Mediterráneo. Nos últimos anos chegou a Galicia e Asturias. Pronto chegamos comendo o tenro fillo das palmeiras. Adeus, Palma!