Hai un mes escoitei na radio esta afirmación categórica: “Os alumnos de hoxe non están comprometidos cos problemas da realidade, non teñen ganas de saír do paraíso da comodidade”. Á hora de escoitar estas cousas, que son moi comúns na comunidade educativa, pregúntome si a falta de compromiso e a preguiza non son os títulos que se atribúen de xeración en xeración á condición de moza. Cada xeración nace para afrontar novos retos e tócanos adaptarnos aos novos contextos. Por exemplo, nos últimos tempos está a evidenciarse o fracaso do actual modelo produtivo e de consumo, polo incremento das desigualdades sociais, a falta de coherencia co coidado do medio ambiente ou a aceleración do cambio climático. Estes problemas teñen unha gran variedade de arestas e as complexidades non poden deixar de facerlles fronte de forma holística a estas emerxencias. É importante reflectir esta realidade dunha ou outra maneira nas metodoloxías de ensino. Porque temos que educar aos mozos máis para o futuro que para o pasado.

Fai un par de meses coñecín un programa que ten en marcha o centro holandés Windesheim Honours College, equivalente á Facultade de Economía e Empresa da UPV/EHU, chamado Value Creator. Leva dez anos en marcha e o seu obxectivo é que o alumnado dos últimos anos de grao reflexione, propoña solucións e leve a cabo os problemas e retos da realidade.

A pesar do sorprendente que nos pareza, ao longo do proceso non se concretan materias e crearon unha metodoloxía propia baseada na Ou teórica para levar a cabo a xestión de proxectos. En primeiro lugar, esta teoría que teñen como eixo, sinala que é imprescindible informar, reflexionar e tomar conciencia da actitude cara ao tema para reforzar o compromiso co proxecto. En segundo lugar, viría o proceso de socialización do que cada un atopou, non só cos membros da comunidade universitaria, senón tamén coas institucións e axentes locais. E por último, trátase de levar a cabo o proxecto e analizar si obtivéronse esas achegas positivas que se pretenden obter. Con todo, seguramente a maior achega desta iniciativa aos alumnos é que non os educan sobre sustentabilidade, senón sobre sustentabilidade medioambiental.

Nun principio, os promotores de Windesheim foron tratados como un hippy, pero o programa comezou con doce alumnos e actualmente conta con 80 alumnos e alumnas. Como vivimos na imperfección, non teño ningunha dúbida de que este programa terá áreas de mellora, pero sinto que aínda temos algo que mellorar con respecto ao sistema de ensino que estou a vivir no meu día a día. Creo que os obxectivos que se expoñen desde a universidade e as iniciativas que se pon en marcha son moitas veces incoherentes. Adóitase subliñar a importancia de contar con alumnos comprometidos e activos, pero é difícil garantir espazos de reflexión ou facer un seguimento individualizado aos mozos con grupos de ao redor de 100 persoas, é difícil dar resposta aos novos retos desde puntos de vista múltiples a partir de aprendizaxes e materias compartimentalizadas, e é difícil integrar unha sustentabilidade tan de moda, sen adaptar recursos e contidos para iso.

De todos os xeitos, e como ocorre en todos os sectores, tamén existen respiracións na nosa contorna, e son moi variadas as persoas que, desde pequenos espazos, en moitas ocasións de forma individual, son claves para a transformación. Son un exemplo de compromiso, seguramente para min e tamén para os alumnos.