Para os vascos é unha paradigma válido o que está a suceder na pugna entre Cataluña e España. Trátase da chamada operación Dominou, que me parece aínda máis complexa, de acordo coas fontes. A guerra libérase en tres escenarios: En Cataluña, en España e en Europa. Hai que mirar a ese tres, para adiviñar o rumbo das xogadas e adiviñar quen pode ser o vencedor das mesmas.

A situación xerada tras as últimas eleccións europeas puxo de cheo a Cataluña e a España na axenda da Unión Europea. Motivo: As medidas adoptadas polo Estado español contra os eurodiputados electos Carles Puigdemont, Antoni Comín e Oriol junqueras e, pola contra, as iniciativas institucionais, xurídicas e políticas tomadas por este tres eurodiputados.

Xa digo que os casos e as circunstancias do tres son diferentes. Junqueras, que se enfronta a esta situación desde o cárcere, deberá solicitar ao presidente do Parlamento Europeo a defensa da inmunidade cando este sexa designado para iso. É un camiño que eu mesmo coñezo, porque fai cinco ou seis anos tiven que facer o mesmo; o resultado dese camiño ten dúas condicións: Atopar no Parlamento Europeo un presidente distinto do anterior, Antonio Tajan, e doutra banda, que o Estado español estea disposto a aceptar a decisión, deixando en liberdade a quen teña encarcerado para ocupar o seu escano parlamentario. En mans do Estado español, en definitiva.

O caso de Puigdemont e Comín, pola contra, é moi diferente, xa que ambos non están na mesma liña en mans dos españois. De feito, o Estado español ha ido demasiado lonxe no seu intento de facer pasar o tamiz da lexislación interna, alegando que en Madrid perderon un escano europarlamentario si non se aten á constitución española. Non é así de acordo coas principais normas vixentes na Unión Europea. De feito, o Tratado de Lisboa, vixente desde 2009, obrigando ao propio Estado español, no seu artigo 6 dá entrada á Carta dos Dereitos Fundamentais da Unión Europea e á V Carta da Carta que regula estes casos. O Título, pola súa banda, designa ao Tribunal de Xustiza da Unión Europea como responsable da sentenza que se dite neste tipo de causas. Nese sentido, o Estado español atópase a salvo das decisións que se tomen. Hai que ter en conta que en todos os asuntos que até agora se resolveron nos tribunais europeos, fóra de España, os cataláns lograron a vitoria fronte aos españois.

En calquera caso, a dimensión principal deste conflito complexo non é xurídica, senón política. Porque o que está en xogo non é o escano do tres eurodiputados cataláns, que están en xogo. O que está en xogo é si a República catalá pode facer o camiño a través de Europa, a diferenza de España, até chegar a unha República independente, autónoma. Aí está a auténtica competencia estratéxica, e reflexo diso na propia Cataluña entre tres vías diferentes: unha, a de Puigdemont, por implementar unha estratexia independentista a favor da República tanto en Cataluña como en Europa; a segunda, a de Junqueras, por negociar unha solución cun hipotético goberno español progresista; a terceira, a de Artur Mas resucitado, que aparece máis cerca do segundo que do camiño de Puigdemont. Os vascos non estamos en condicións de ser meros observadores dese conflito, porque o noso futuro tamén está en xogo, en gran medida, nesa loita. Non é unha cuestión de apostas, é unha cuestión de decisión.