Todo é Libre. A primeira reivindicación fixérona co poema de José Luís Otamendi: o eúscaro non é necesario, e precisamente porque non é obrigatorio elixir libremente o idioma no que se falou. “E as palabras sempre me levan a alguén”. O eúscaro crea comunidade, nación; e non necesariamente, senón por azar. Xuntámonos porque queremos, somos porque queremos. Deixa de lado este pequeno discurso de euskera-aprendizaxe-aprendizaxe-traballo-facilidade. E juntémonos como queiramos ser. Non se pode empeñar sen eúscaro.
En Zeruko Argia o 9 de marzo de 1975 os bertsolaris Azpillaga e Lazkao Txiki serán denunciados pola Isabel, polo seu “machismo”. “Como os seres humanos igualariamos o que o Señor fixera diferente”, sostivo Lazkao Txiki sobre os dereitos das mulleres. Isabel contestou correctamente “non queremos empatar cos homes, porque vostedes tampouco son libres”. Os bertsolaris poden ser os espertadores do pobo, só si non esquecen –ou ridiculizan– á metade da poboación. A loita contra ela ten a idade da opresión. Non se pode empeñar sen feminismo.
Curmá maligna golpea á prima eyja. Non se pode falar da nosa historia sen mencionar, desgraciadamente, a tortura. Ilegal, legal ou ilegal. A dos amigos de Euskaldunon Egunkaria, por exemplo, a próxima, a coñecida, a inxusta, a dolorosa. Causa do cancro. Non podía empeñarse sen dor.
O empeño non nos liberou do fascismo. Xunto a Ekhiñe Izagirre, a polifonía rumoreou a súa reivindicación: “Son vermello/ (...) bruxa/ (...) son vasco/ En nome de todos os mortos/ non pasarán!”. As voces mesturáronse cos ecos, coma se os mortos resucitarían: “Non o esquezas”. Non se pode empeñar sen memoria.
“Do Remanso ao Remanso / (...) eles eran o noso sexo / droga e o rokanrol”. Como desperdiciar a oportunidade de contar batallitas con posibilidades de contar batallitas? Trouxeron á zona anécdotas na luz e un “polbo”. Sen coquetería e con certas calidades é fermoso cando a memoria non é unha dor de vertixe, aínda que sexa de cando en vez. Non se podía empeñar sen un amigo.
Pero a pesar das batallas, non estamos o que se utilizou nun acto retrospectivo “no noso tempo” ata que se gastou o recurso literario. Grazas a cada un dos principios, todas as xeracións estivemos ante o mesmo intento (en tres, seguimos en catro) e coñecémonos.
Cada xeración pode ter a súa propia linguaxe. Pero cada xeración pode coñecerse na seguinte xeración. Porque as xeracións non desaparecen, porque o belo mantense vivo, en novos corazóns musculares. Porque o empeine non só é libre, senón que tamén é eficaz. E sen ser “tan novos”, porque “aínda merece a pena empezar a empeñar”, porque temos moito –demasiado– que facer.
“Necesitaremos para a talla / desde a máis pequena para as novas influencias / leites, novos corpos / nenos novos. / Si non é un empeine temos forza libre / inútil / isto é un paxaro no medio do trigo / ter fame.”
Tentarémolo?
As cousas non son fáciles de ser, e será por unha ou outra, pero ultimamente mordín a lingua máis do debido por dúas cousas: a cultura do sold out e o FOMO, que quizá hai que explicar porque non llo dixen tantas veces: o medo a non ser parte dunha experiencia concreta e... [+]
Ultra
A Furia
Baga Biga, 2024
---------------------------------------------------------
A Furia de CASCANTE saca á praza o seu quinto disco. Desde o mimo e as entrañas, con eses ingredientes que son esenciais para ela, preparou esta alegría, velenosa e á vez... [+]
EMEADEDEI + MAHL KOBAT CANDO:
2 de febreiro.
ONDE: Gaztetxe de Zuia, en Murgia.
----------------------------------------------------
O 20 de setembro do pasado ano tivemos coñecemento por primeira vez do colectivo musical no perfil da rede social que acababan de crear:... [+]
Kolektiboki antolatzeko grina aspalditxotik gorpuztu da, besteak beste, kulturaren esparruan. Jendea batzeko abaguneak dira kontzertuak, eta horregatik, musika kolektiboei egingo diegu txokoa erreportaje honetan. Gaia hain zabalean hartu ordez, Araban ipiniko dugu fokua,... [+]
Aurretik bistaz ezagutzen banuen ere, musikaren munduak hurbildu gaitu Julen Goldarazena eta biok. Segituan ezagutu nuen Flako Chill Mafiak erakusten zuen irudi horretatik harago eta horrek baldintzatu dizkit, hein handi batean, proiektuarekiko harremana eta iritzia. Lauzpabost... [+]
Ópera 'Tristan und Isolde'
Orquestra Sinfónica de Bilbao. Dirección: Erik Nielsen.
Coro de Ópera de Bilbao. Dirección: Boris Dujin.
Dirección de escena: Allex Aguilera.
Solistas: Deus meu! Nicholls, G. Hughes Jones, M. Mímica, E. Silins, C. Daza, D. Barcellona, J. Cabrero... [+]
Fiesta y rebeldía. Historia oral del Rock Radical Vasco
Javier 'Jerry' Corral
Liburuak, 2025
------------------------------------------------
Javier Corral ‘Jerry’ EHUko Kazetaritzako lehen promozioko ikaslea izan zen, Euskal Herriko rock... [+]
Todo
CANDO: 18 de xaneiro.
ONDE: Na sala Jimmy Jazz de Vitoria-Gasteiz.
----------------------------------------------
A última vez que penso nunha pregunta é: canto cambian as cousas en 30 anos? Si, lector, adiviñaches: acabo de cumprir tres décadas. A crise do intruso... [+]
Itoiz, udako sesioak filma estreinatu dute zinema aretoetan. Juan Carlos Perez taldekidearen hitz eta doinuak biltzen ditu Larraitz Zuazo, Zuri Goikoetxea eta Ainhoa Andrakaren filmak. Haiekin mintzatu gara Metropoli Foralean.
Zerrautsa
Olaia Inziarte
Panda, 2024
-------------------------------------------
Depresio garaian idatzitako hamalau kanta. Halaxe aurkeztu zuen Olaia Inziartek orain aipatu ezin den euskarazko lehenengo late night-ean. Diskoa irekitzen du Zerrautsa pieza bru-ta-lak... [+]
Un amigo que vira a Mitoedad na Navarra Area cualificou de “telúrico” o que sentira. A min tamén me pareceu o que vira de casa pola televisión.
Pode pensarse que a paixón e a adhesión espertadas por Mitoaroa baséanse na visibilidade do proxecto, e así será, pero... [+]